Mỹ tìm hòa bình cho Afghanistan

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price ngày 11-8 cho biết Mỹ đang thúc đẩy sự đồng thuận quốc tế để đạt được thỏa thuận hòa bình cho Afghanistan, dù tình hình hiện nay cho thấy quân Taliban đang giành thắng lợi liên tiếp trên chiến trường.

Trong khi đó, Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pakistan và các nước, tổ chức quốc tế đã bắt đầu đàm phán với Taliban và Chính phủ Afghanistan tại Doha, Qatar.

Reuters dẫn lời ông Ned Price

Thử thách với Afghanistan

Ông Ned Price thừa nhận cuộc đàm phán tại Doha đang diễn ra rất chậm, ngược hẳn với những chiến thắng thần tốc của Taliban những ngày qua. Trước đó, Taliban cam kết tham gia và không muốn đàm phán thất bại; họ đổ lỗi cho chính quyền Kabul cản trở đàm phán. Song giới chức Mỹ lúc này lo ngại Taliban chỉ đang lợi dụng đàm phán hòa bình để câu giờ.

Sau khi chiếm được thủ phủ một số tỉnh miền nam Afghanistan trong vòng một tuần, Taliban dễ dàng càn quét nhiều thành phố quan trọng ở miền bắc và chiếm được sân bay tỉnh Kunduz ngày 11-8, thu một trực thăng chiến đấu. Ngày 12-8, Taliban chiếm thành phố Ghazni cách Kabul khoảng 150km, giao tranh dữ dội với lực lượng Afghanistan tại thành phố Lashkar Gah, thủ phủ tỉnh Helmand.

Hôm 10-8, Tổng thống Mỹ Joe Biden khẳng định Washington không áy náy về việc rút quân khỏi Afghanistan trong tháng sau. “Chúng tôi đã chi hơn 1.000 tỉ USD trong hơn 20 năm. Chúng tôi đã huấn luyện và chu cấp các khí tài hiện đại cho hơn 300.000 binh sĩ Afghanistan. Các lãnh đạo Afghanistan phải đoàn kết. Họ phải chiến đấu cho chính họ, cho đất nước họ”, ông Biden nói.

Washington cho rằng tình hình có thể khác đi nếu Tổng thống Ashraf Ghani tập hợp được lực lượng và hành động quyết đoán. Tuy nhiên, đây là thách thức lớn, vì theo giới chuyên gia, những tuyên bố lạc quan của Mỹ về năng lực của Afghanistan phần lớn là phóng đại. Trên thực tế, “các lực lượng Afghanistan vẫn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của Mỹ trong mọi hoạt động” – chuyên gia quốc phòng Mỹ Anthony Cordesman nhận định.

Taliban muốn gì?

Với hy vọng đạt được thỏa thuận để tránh mang tiếng bỏ rơi đồng minh ở Afghanistan, thời gian qua chính quyền ông Biden công khai ủng hộ đàm phán – điều mà trước đó giới chức Mỹ thường kín tiếng. Tuần trước, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken điện đàm với quan chức cấp cao của Afghanistan là Abdullah Abdullah để “thảo luận cách thúc đẩy đàm phán hòa bình và đạt được sự dàn xếp chính trị”.

Có mặt tại Doha ngày 10-8, ông Zalmay Khalilzad, đặc phái viên của ông Biden về vấn đề Afghanistan và là đàm phán viên của Mỹ, cho biết ông muốn buộc Taliban ngưng các hành động bạo lực và thảo luận giải pháp chính trị. “Đây là con đường duy nhất mang lại ổn định và phát triển cho Afghanistan” – ông Khalilzad nói.

Trong khi đó, Thủ tướng Pakistan Imran Khan nhận định sẽ khó đạt được giải pháp chính trị lúc này. Ông Khan tiết lộ Taliban từng khẳng định sẽ không đàm phán khi ông Ghani còn làm tổng thống.

“Taliban hiện không quan tâm đến việc đàm phán nghiêm túc vì những gì đang xảy ra trên chiến trường. Về cơ bản, điều mà Taliban đặt lên bàn đàm phán với quan chức Afghanistan ở Doha là các điều khoản đầu hàng” – bà Vanda Felbab-Brown, chuyên gia thuộc Viện Brookings ở Washington (Mỹ), nhận định.

Theo giới phân tích, Afghanistan chỉ có thể buộc Taliban nghiêm túc ngồi vào đàm phán nếu có thể chống trả thành công và bảo vệ được các thành phố trọng yếu như Kabul trong các tháng tới.