Vắc xin: Có thông tin đầy đủ, người dân sẽ ít hoang mang hơn

PGS.TS Đỗ Văn Dũng – trưởng khoa Y tế công cộng (Trường ĐH Y dược TP.HCM) – nhận định với Tuổi Trẻ: “Trong bối cảnh dịch COVID-19 cấp bách hiện nay và về lâu dài, việc đa dạng nguồn vắc xin tiêm chủng cho người dân là điều rất tốt. Tuy nhiên khi nhu cầu rất lớn mà nguồn cung hạn chế, việc có thêm một số lượng vắc xin, dù chưa phải là loại tốt nhất, cũng là điều rất đáng quý lúc này”.

* Việt Nam đã phê duyệt các vắc xin, bao gồm: AstraZeneca, Spunik V, Pfizer, Sinopharm, Moderna và Johnson & Johnson. Ông có thể đánh giá sơ bộ về tính hiệu quả của các loại vắc xin này?

– Tôi không đánh giá loại vắc xin nào là tốt nhất, nhưng giữa các loại vắc xin sẽ có sự hơn kém nhau một chút nào đó.

Điểm chung của các loại vắc xin này được Bộ Y tế phê duyệt, tức đều có kiểm chứng bằng khoa học, có giá trị sử dụng và có hiệu quả phòng chống dịch.

Với vắc xin Vero-Cell của Sinopharm (Trung Quốc) vừa được nhập về cũng nằm trong các loại vắc xin được đánh giá có hiệu quả được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phê duyệt, bằng chứng đã có nhiều quốc gia sử dụng.

Về cơ chế hoạt động, các khảo cứu cho thấy hiệu quả của vắc xin này có thể hơi chậm so với một số loại vắc xin khác nhưng lại có ưu điểm hạn sử dụng dài, không tạo sức ép phải sử dụng ngay. Các nghiên cứu cũng cho thấy vắc xin này có hiệu quả rất tốt với nhóm người trẻ tuổi.

* Mục tiêu đầu tiên của Việt Nam cũng như nhiều nước hiện nay là sớm bao phủ vắc xin để đạt miễn dịch cộng đồng. Việc có thêm một nguồn vắc xin phải chăng sẽ giúp chúng ta tiến gần hơn tới mục tiêu này, thưa ông?

– Đúng như vậy. Bất cứ một nguồn vắc xin nào đã được chứng minh có hiệu quả, an toàn về Việt Nam cũng là điều đáng mừng, đáng quý cả. Chúng ta cần phải tận dụng cơ hội này để tiêm chủng có hiệu quả cho người dân càng sớm càng tốt.

* Nhưng thực tế đang có một số tâm lý “kén chọn”, thậm chí từ chối tiêm vắc xin. Theo ông, tâm lý này sẽ gây ra những hệ lụy gì cho công tác phòng chống dịch COVID-19 trong cộng đồng?

– Vấn đề này thuộc quyền quyết định của mỗi người, khó có thể can thiệp buộc họ phải thay đổi. Tuy nhiên tâm lý này sẽ trực tiếp gây hại cho chính bản thân mỗi người, cho cộng đồng và đặc biệt ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu đưa cuộc sống trở lại bình thường mới.

Về cá nhân, trong khoảng thời gian chờ đợi tiêm vắc xin theo ý muốn, ai cũng có thể mắc COVID-19 và có thể tử vong.

Với cộng đồng, khi có người mắc bệnh sẽ phải đưa vào các cơ sở chăm sóc COVID-19, nặng hơn sẽ phải vào bệnh viện, vô hình trung những người này chiếm giường bệnh của người khác, gây quá tải bệnh viện.

Ngoài ra khi mắc bệnh, khả năng lây lan bệnh cho người khác rất cao. Điều này không chỉ gây hại cho chính mình, mà còn gây hại cho cộng đồng.

Thực tế hiện nay có nhiều doanh nghiệp không thể hoạt động được bởi tỉ lệ tiêm vắc xin trong công nhân rất thấp. Ai cũng hiểu rằng nếu tỉ lệ công nhân được tiêm đủ cao, vắc xin có hiệu lực bảo vệ tốt, các doanh nghiệp đều sẽ mạnh dạn cho hoạt động trở lại, vừa giúp nền kinh tế phát triển, cuộc sống của người lao động vì thế cũng được đảm bảo hơn.

Như vậy, nếu tỉ lệ tiêm chủng đạt được yêu cầu, lúc đó có thể sớm đưa cuộc sống trở lại bình thường.

* Như vậy, theo ông, cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan chuyên môn cần có thông điệp gì để giải tỏa được những lo lắng cho người dân trong việc tiêm vắc xin hiện nay?

– Các nhà khoa học cần phải ngồi lại với nhau cùng thảo luận dựa trên các bằng chứng khoa học, qua đó cần đưa ra được sự đồng thuận trong quan điểm, bởi ý kiến khoa học sẽ chiếm ưu thế.

Trên cơ sở đồng thuận về khoa học, các hội nghề nghiệp, các y bác sĩ với sự tương tác gần gũi với người dân (bệnh nhân) tiếp tục truyền tải ý nghĩa của việc tiêm chủng vắc xin sâu rộng cho cộng đồng.

Về góc độ quản lý nhà nước, tôi thấy rằng đôi khi ngành y tế hơi bị động trong việc cung cấp thông tin đầy đủ cho người dân, bởi nếu chủ động người dân sẽ ít hoang mang hơn.

Và để tạo được sự đồng thuận, các cơ quan quản lý cần phải thể hiện rõ thiện ý, sự quan tâm của mình trong việc nỗ lực đưa nguồn vắc xin về cho người dân. Bên cạnh đó, cần phải làm rõ lộ trình sử dụng vắc xin (thời gian, nhóm đối tượng cụ thể) để người dân an tâm, loại bỏ tâm lý “hên xui may rủi” trong việc tiêm chủng vắc xin.

Bác sĩ Đỗ Cao Vân Anh (phó trưởng bộ môn nhiễm Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch):

Cần theo dõi hiệu lực bảo vệ sau tiêm

Hiện nay số ca mắc COVID-19 tại TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung vẫn còn rất cao, do đó không còn cách nào khác cần phải đẩy nhanh tiến độ tiêm vắc xin nhằm sớm đạt miễn dịch cộng đồng.

Trong bối cảnh này, tôi cho rằng nếu có cơ hội được tiêm vắc xin, cần tranh thủ tận dụng để vừa bảo vệ chính mình, vừa bảo vệ cộng đồng.

Tôi xác nhận bản thân mình không “kén cá chọn canh” khi tiêm vắc xin trong lúc dầu sôi lửa bỏng thế này.

Tuy vậy về mặt khoa học, nếu mọi thông tin khoa học được minh bạch (hiệu lực bảo vệ, hiệu quả thực tế và độ đáp ứng tạo kháng thể sau tiêm), tôi tin rằng người dân sẽ thấu hiểu, chia sẻ với khó khăn của Nhà nước và sẽ an tâm hơn khi được tiêm chủng.

Các loại vắc xin hiện nay đều được cấp phép trong điều kiện khẩn cấp. Do đó vấn đề đặt ra là sau khi tiêm cần phải có cơ quan chuyên môn theo dõi dữ liệu khoa học của việc vắc xin có tạo được kháng thể hay không.

Điều này rất quan trọng, bởi với mỗi người khi tiêm đều mong tạo được kháng thể bảo vệ, nếu ngược lại thì việc tiêm vắc xin sẽ không có giá trị.