Đó là quan điểm của đại biểu Điểu Huỳnh Sang (tỉnh Bình Phước) nêu ra tại phiên thảo luận về dự án Luật Trách nhiệm bồi thường Nhà nước sửa đổi ngày 31/5.
Đại biểu Điểu Huỳnh Sang
Góp ý về dự án Luật Trách nhiệm bồi thường Nhà nước ngày 31/5, đại biểu Điểu Huỳnh Sang (Bình Phước) cho rằng việc bồi thường nhà nước cần tuân thủ nguyên tắc thiệt hại đến đâu, bồi thường đến đó.
“Việc thương lượng nếu có, phải mang tính nhân văn. Nghĩa là thương lượng để thúc đẩy quá trình bồi thường nhanh hơn, có lợi cho nhân dân hơn. Chứ không phải đem ra để nhằm giảm bớt nghĩa vụ bồi thường”, đại biểu Sang nói.
Theo đại biểu Sang, qua thực tiễn cho thấy việc thương lượng giải quyết bồi thường đối với những người bị oan, bị thiệt hại, tạo ra một cảm giác là cơ quan chức năng liên quan, cò kè thêm bớt với người dân.
“Trong khi đó, người dân đã bị thiệt hại rõ ràng, mà cứ bị thương lượng nhằm giảm bớt các khoản bồi thường. Cho đến khi người dân không thể theo đuổi được nữa nên buộc họ phải chấp nhận mức bồi thường cơ quan nhà nước đưa ra, như vậy là không công bằng”, đại biểu Sang nói.
Đại biểu này cũng cho rằng có thể đây là một kẽ hở, dễ bị lợi dụng, cũng như dễ lạm dụng trong quá trình bồi thường. Do vậy, đại biểu Sang đề nghị cần có quy định cũng như giải trình rõ ràng hơn, cụ thể hơn về thời gian, quyền, trách nhiệm của bên thương lượng bồi thường cũng như quyền, trách nhiệm của người được thương lượng nhằm đảm bảo hài hoà giữa lợi ích của nhà nước và công dân.
Người bị oan sai phải làm đơn mới được xin lỗi?
Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) băn khoăn về quy định tổ chức xin lỗi công khai người bị oan và phục hồi danh dự cho họ.
Theo dự thảo, nội dung này đặt trong Mục 3, Chương V và lấy tên gọi của mục là “phục hồi danh dự cho người bị oan”. Tuy nhiên, đại biểu Thuỷ cho rằng dự thảo vẫn tiếp cận vấn đề theo hướng chỉ khi người bị oan có đơn yêu cầu, nhà nước mới tổ chức xin lỗi công khai và phục hồi danh dự cho họ.
“Còn nếu như người bị oan không có đơn yêu cầu thì việc xin lỗi công khai và phục hồi danh dự sẽ không diễn ra”, đại biểu Thuỷ cho rằng điều này cần được cân nhắc.
Bởi theo bà Thuỷ, đây không phải là cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự mà đây là cá nhân đã bị cơ quan tố tụng làm oan trong quá trình giải quyết vụ án. Do đó, phục hồi danh dự của người bị oan phải là trách nhiệm công vụ chứ không phải là quan hệ dân sự.
“Chúng ta phải thấy được tính chất rất nghiêm khắc của các biện pháp tố tụng hình sự, nếu các biện pháp này được áp dụng thì sẽ phát huy tác dụng trong việc phát hiện tội phạm, nhưng nếu các biện pháp này áp dụng sai thì hậu quả nó để lại cho người bị oan là rất nghiêm trọng”, bà Thuỷ nêu quan điểm.
Ngoài ra, bà Thuỷ cũng cho biết còn băn khoăn liên quan đến vấn đề xác định trách nhiệm liên đới phải bồi hoàn trong trường hợp có nhiều công chức thuộc nhiều cơ quan cùng gây ra oan.
Theo đó, bà Thuỷ cho rằng dự thảo vẫn dừng ở quy định mang tính nguyên tắc theo hướng trong trường hợp có nhiều công chức thuộc nhiều cơ quan cùng gây ra oan thì các công chức này cùng phải liên đới chịu trách nhiệm bồi hoàn.
“Nếu chúng ta chỉ quy định chung như vậy thì rất khó trong thực tiễn, vì đối vơi một vụ án hình sự thì xác định như thế nào gọi là có nhiều công chức nhiều cơ quan cùng gây ra oan hiện nay có rất nhiều quan điểm khác nhau”, bà Thuỷ cho biết.
Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) cũng cho biết không đồng tình với quy định cần phải có đơn của người oan sai thì chúng ta mới xin lỗi công khai.
“Chúng ta đang xây dựng một nhà nước văn minh, một nhà nước văn minh phải là một nhà nước lịch sự, bất kỳ ai phạm lỗi với 1 cá nhân nào đó người ta còn phải xin lỗi trước, thậm chí chưa cần phải nói rằng anh phải xin lỗi tôi người ta đã phải xin lỗi, văn minh thì phải có lịch sự nên nhà nước chúng ta phải lịch sự”, ông Nhưỡng nói.
Cũng theo vị này, không phải tất cả người dân đều hiểu được quyền của mình, chúng ta quy định dân có rất nhiều quyền nhưng không phải ai cũng có thể hiểu được, đặc biệt là những người có trình độ văn hóa thấp, đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa.
“Trách nhiệm phổ biến giáo dục pháp luật của chúng ta có thể chưa đến nơi đến chốn, chúng ta đã nhận lỗi trước dân là phổ biến giáo dục pháp luật của chúng ta còn yếu kém, vậy tại sao chúng ta lại bắt người dân phải hiểu được hết quyền của mình”, ông Nhưỡng chất vấn.
N.MẠNH
