Sinh ra và lớn lên trên vùng đất anh hùng sóc Bom Bo, xã Bình Minh, huyện Bù Đăng, Điểu Thị Xia (1987) là một trong những người S’tiêng luôn khao khát lưu giữ bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng mình từ những việc làm bình dị trong đời sống hằng ngày.
BẢO TỒN NGHỀ DỆT THỔ CẨM
Là con gái út của già làng Điểu Lên, được thừa hưởng tố chất của người phụ nữ S’tiêng với đôi bàn tay khéo léo và đức tính chăm chỉ, cần cù, từ nhỏ Điểu Thị Xia đã được mẹ dạy thao tác, cách thức để dệt nên những tấm thổ cẩm truyền thống của đồng bào mình. Cùng với kinh nghiệm được học tập từ mẹ và những người phụ nữ lớn tuổi trong sóc, hiện nay Điểu Thị Xia được xem là cô gái có đôi tay khéo léo nhất ở sóc Bom Bo với nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Bên cạnh áo, khố, váy, khăn, Điểu Thị Xia còn tự học để tạo ra những sản phẩm tiện dụng, phù hợp thị hiếu như túi xách, trang phục công sở, khăn choàng… góp phần tạo nên tính phong phú và đa dạng trong loại hình thổ cẩm của người S’tiêng. Mỗi sản phẩm thổ cẩm đều được Thị Xia tạo hình bởi màu sắc và hoa văn trang trí phong phú với những mô típ mang dáng dấp tự nhiên của núi rừng như cỏ cây, hoa lá, thú rừng…
Chị Thị Xia đang hái lá nhíp chuẩn bị làm món ăn
Không chỉ làm ra mà Điểu Thị Xia còn nỗ lực với nhiều hoạt động quảng bá, giới thiệu các sản phẩm thổ cẩm, nét đẹp văn hóa ẩn chứa trong từng hoa văn trang trí đến du khách gần xa. Tại các đợt trưng bày, triển lãm giới thiệu văn hóa trong tỉnh cũng như ở các tỉnh khác, chị đều tranh thủ thời gian tham gia với ý nghĩ đây là điều kiện, cơ hội để đem sản phẩm thổ cẩm truyền thống của dân tộc đến với mọi người. Với nỗ lực không mệt mỏi, những năm gần đây, sản phẩm thổ cẩm của người S’tiêng sóc Bom Bo đã được nhiều du khách trong nước và quốc tế biết đến, bước đầu đã trở thành hàng hóa với nhiều mục đích sử dụng: làm đồ lưu niệm, quà tặng hay trình diễn…
TÂM HUYẾT VỚI ẨM THỰC TRUYỀN THỐNG
Với cộng đồng dân tộc S’tiêng, khi nói đến các món ăn truyền thống thì không thể không nhắc đến rượu cần, cơm lam, canh bồi, canh thụt, cá nướng… Đây đều là những món ăn được chế biến thủ công, đặc trưng của cộng đồng người S’tiêng với những nguyên liệu sẵn có trong tự nhiên hoặc được trồng trong vườn, trên nương rẫy của mỗi gia đình. Bởi vậy các món ăn mang hương sắc rất đặc thù của cộng đồng người S’tiêng sinh sống nơi núi rừng.
Một số món ăn truyền thống của người S’tiêng mà chị Điểu Thị Xia chế biến thuần thục
Được nuôi dưỡng và lớn lên bởi nguồn nước và những món ăn truyền thống, chị Xia luôn hào hứng và tự hào khi nói đến những món ăn của dân tộc mình. Chị hướng dẫn, giới thiệu đến mỗi người những nguyên liệu chính để chế biến thành các món ăn và hương vị đặc trưng khi thưởng thức. Với canh bồi vị béo ngậy của lá nhao rừng, bột gạo và thịt heo bằm nhỏ; món canh thụt đem lại hương vị của lá nhíp, đọt mây, cà tím và cá nấu trong ống cây lồ ô và được thụt nhuyễn bằng que; đọt mây rừng nướng chấm muối ớt lại đem đến cho thực khách vị đắng xen lẫn vị ngọt và cay nồng. Ngoài chế biến, giới thiệu đến du khách gần xa về các món ăn truyền thống của dân tộc mình, chị Xia còn đang lưu giữ, bảo tồn phương thức lên men và ủ rượu cần – thức uống đặc trưng của người S’tiêng. Rượu cần ủ càng lâu thì chất lượng càng ngon. Trong gia đình chị Điểu Thị Xia trung bình có cả trăm bình rượu với kích cỡ đủ loại luôn sẵn sàng phục vụ, quảng bá cho khách đến tham quan trên địa bàn cũng như các dịp triển lãm, giới thiệu ở các tỉnh khác.
Với nhiều khó khăn, trong đó khó khăn nhất hiện nay chị Xia và đồng bào S’tiêng gặp phải là tìm được thị trường ổn định cũng như quảng bá, giới thiệu rộng rãi các sản phẩm thổ cẩm, món ăn, đồ uống truyền thống của dân tộc mình đến du khách khắp nơi. Làm được điều này sẽ góp phần gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa cộng đồng, đồng thời tạo thêm động lực để thế hệ trẻ người S’tiêng tiếp tục lưu giữ và bảo tồn bản sắc văn hóa của dân tộc. Với tâm huyết của mình, chị Thị Xia đang cố gắng mỗi ngày để xây dựng thương hiệu rượu cần sóc Bom Bo trong thời gian tới.
Đức Ngự /Theo BPO
