Vinh danh nghệ thuật Xòe Thái – Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại

Múa xòe trong dịp Tết cổ truyền dân tộc của người dân bản Pát, xã Chiềng Ngần, thành phố Sơn La. Ảnh tư liệu: Điêu Chính Tới/TTXVN

Tại Lễ vinh danh, qua những lời ca, tiếng hát, những điệu Xòe uyển chuyển, duyên dáng, các nghệ nhân dân gian người dân tộc Thái, nam nữ diễn viên chuyên và không chuyên đã làm “sống dậy” các giá trị truyền thống, bản sắc dân tộc một cách hấp dẫn, qua đó tôn vinh giá trị văn hóa tinh hoa của đồng bào dân tộc Thái vùng Tây Bắc.

Xòe Thái là một loại hình vũ đạo với những động tác biểu tượng cho hoạt động của con người, được thực hành trong nghi lễ, văn hóa, đời sống và các hoạt động sinh hoạt cộng đồng. Người Thái quan niệm: “Không Xòe, hoa không nở. Không Xòe, người không vui. Không Xòe, trai gái không thành đôi. Không Xòe, lúa, ngô không thành bắp”.

Cho đến nay, hầu hết các cộng đồng người Thái tỉnh Sơn La vẫn rất thích được tham dự các cuộc sinh hoạt múa Xoè nói riêng và sinh hoạt văn hóa cộng đồng nói chung, làm sôi động thêm cuộc sống hằng ngày ở các bản, mường, đặc biệt vào thời gian đầu năm mới và thời gian rỗi sau mùa vụ.

Hiện nay, tỉnh Sơn La vẫn còn gìn giữ, bảo tồn và phát huy các điệu Xòe cổ truyền thống như: Xòe nâng khăn mời rượu; Xòe bổ bốn; Xòe tiến lùi; Xòe tung khăn; Xòe vỗ tay múa vòng tròn; Xòe vòng và Xòe trong các nghi lễ.

Các điệu Xòe này đã được nghiên cứu và phổ cập đến cán bộ, đảng viên và nhân dân các dân tộc trong tỉnh, phục vụ cho sinh hoạt cộng đồng, giao lưu văn hóa trong thời kỳ hội nhập.

Ông Trần Xuân Việt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Sơn La cho biết, nghệ thuật Xoè Thái trở thành một tài nguyên văn hóa để cộng đồng người Thái góp phần phát triển du lịch, tăng trưởng kinh tế và quan hệ giao lưu với các dân tộc anh em trong và ngoài tỉnh.

Việc thực hành các điệu Xòe cổ truyền thống cho đến nay vẫn là sinh hoạt văn hóa chủ yếu tại các bản người Thái, đáp ứng nhu cầu giao lưu, giải trí cho mọi thế hệ. Trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng, múa Xòe giữ vai trò chủ đạo, là một sản phẩm tinh thần không thể thiếu trong đời sống cộng đồng người Thái.

Tại hầu hết các bản, việc trao truyền tri thức, kỹ năng nghệ thuật Xòe Thái chủ yếu được thực hiện bằng truyền miệng và thông qua thực hành trực tiếp giữa các thế hệ, giữa các thành viên trong cộng đồng. Nghệ thuật Xòe Thái đã được các cấp, các ngành tỉnh Sơn La quan tâm, bảo vệ và tiếp tục duy trì.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La Tráng Thị Xuân nhấn mạnh, “Nghệ thuật Xòe Thái” được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại là niềm tự hào không chỉ của riêng cộng đồng người Thái mà còn là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc tỉnh Sơn La. Thời gian tới, tỉnh tập trung đưa Xòe Thái trở thành điểm nhấn cho các điểm đến, phục vụ du lịch cộng đồng, tạo ra không khí sinh hoạt văn hóa cộng đồng, đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của du khách trong và ngoài nước. Đồng thời, tỉnh thực hiện tốt chính sách tôn vinh các nghệ nhân tiêu biểu trong văn hóa các dân tộc thiểu số, coi nghệ nhân là “Những báu vật nhân văn sống”; tăng cường tổ chức sưu tầm, nghiên cứu và phát huy các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể trong văn hóa dân tộc Thái nói chung, nghệ thuật Xòe Thái nói riêng.

Tại Lễ vinh danh, UBND tỉnh Sơn La đã tặng Bằng khen các đoàn đoạt giải cao trong Liên hoan “Nghệ thuật Xòe Thái”; các nghệ nhân dân gian, nam nữ diễn viên chuyên và không chuyên đã trình diễn màn Xòe đoàn kết, thu hút, để lại ấn tượng sâu đậm với du khách và quần chúng nhân dân.