Vì sao lãi suất cho vay giảm nhỏ giọt?

Nhiều người vay bức xúc ngân hàng (NH) lãi khủng, sao lãi suất cho vay chỉ giảm quá ít?

Lợi nhuận NH tăng, phần lớn từ dịch vụ

Báo cáo tài chính hợp nhất 6 tháng đầu năm vừa được các NH công bố. Tính đến hết ngày 30-6, hầu hết NH nào cũng có tổng lợi nhuận sau thuế ở mức khủng, tối đa lên tới 640% lợi nhuận của cùng kỳ năm ngoái.

Đơn cử, VietinBank có tổng lợi nhuận sau thuế 6 tháng đầu năm nay đạt 8.767 tỉ đồng, tăng 45% so với cùng kỳ năm ngoái. BIDV cũng đạt trên 6.460 tỉ đồng, tăng tới 85% so với 6 tháng đầu năm 2020.

Về con số tuyệt đối tổng lợi nhuận trong nửa đầu năm nay, các NH có vốn nhà nước vượt trội hơn hẳn, thậm chí gấp cả 10 – 20 lần so với mức đạt được của các NH thương mại cổ phần tư nhân. Trái lại, tỉ lệ tăng trưởng của chỉ tiêu này ở các NH thương mại cổ phần tư nhân lại “bỏ xa” so với các NH có vốn nhà nước.

Điển hình phải kể đến KienLong Bank, so với 2 quý đầu năm ngoái, tổng lợi nhuận sau thuế của NH này tăng cao nhất trong hệ thống NH với khoảng 640%. Cụ thể tổng lợi nhuận sau thuế của KienLong Bank hết tháng 6 năm ngoái chỉ đạt 82,1 tỉ đồng, còn cùng kỳ năm nay là hơn 606,8 tỉ đồng. Hay SCB, hết quý 2 năm nay, tổng lợi nhuận sau thuế là 416,2 tỉ đồng, cao hơn tới 560% mức 63 tỉ đồng của cùng kỳ năm ngoái…

Nhờ vào đâu mà tổng lợi nhuận sau thuế 6 tháng đầu năm của BIDV đạt hơn 6.460 tỉ đồng, tăng tới 2.968 tỉ đồng so với cùng kỳ năm ngoái? Trả lời Tuổi Trẻ, ông Phan Đức Tú, chủ tịch hội đồng quản trị BIDV, giải thích thực ra với con số lợi nhuận đó là không cao so với các NH cùng quy mô, thậm chí còn thấp.

“Còn tại sao cao hơn cùng kỳ thì có nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là do năm ngoái lợi nhuận BIDV thấp và nửa đầu năm nay BIDV thu từ dịch vụ, ngân hàng số khá tốt” – ông Tú thông tin.

Trong báo cáo tài chính soát xét bán niên, các NH cũng giải trình lợi nhuận phần lớn đến từ hoạt động dịch vụ. Cụ thể, lãi thuần từ hoạt động dịch vụ của VietinBank đạt 2.639,9 tỉ đồng; BIDV: 3.175,9 tỉ đồng; MSB: 2.197 tỉ đồng; HDB: 857 tỉ đồng…

Đáng chú ý là lãi thuần từ hoạt động khác trong 6 tháng đầu năm của các NH tăng mạnh so với cùng kỳ năm ngoái, như VietinBank đạt 1.572,8 tỉ đồng, gấp hơn 3 lần; BIDV đạt 3.992 tỉ đồng, tăng hơn 2 lần… Ngoài ra, lợi nhuận của các NH cũng thu được từ lãi thuần hoạt động kinh doanh ngoại hối, mua bán chứng khoán kinh doanh, từ cổ phần vốn góp…

Không giảm lãi suất cho khoản vay bất động sản, chứng khoán

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Quốc Hùng – tổng thư ký Hiệp hội NH – nhận định tình hình dịch đã và đang rất phức tạp, doanh nghiệp (DN) và cá nhân vay vốn vô cùng khó khăn. Nên NH nói giảm lãi suất cho vay là phải làm và Hiệp hội NH yêu cầu các đơn vị báo cáo để giám sát chặt chẽ việc này.

“Tuy nhiên, cái khó hiện nay là NH phải tự cắt lợi nhuận của mình để giảm lãi suất, phí dịch vụ để hỗ trợ khách hàng. Nếu DN không trả được nợ, khó khăn thật thì NH phải bằng mọi cách để hỗ trợ, phải “đổ sâm” cho DN sống và dần phục hồi. Còn với những khách hàng vay NH để đầu tư bất động sản, liệu NH có nên giảm lãi suất cho vay bằng với mức như áp dụng với DN sản xuất kinh doanh?” – ông Hùng đặt vấn đề.

Ông Phan Đức Tú cho hay năm ngoái, BIDV cũng giảm phí, lãi suất hỗ trợ khách hàng gần 6.400 tỉ đồng. Còn năm nay, đến ngày 20-8 con số này đã lên đến hơn 4.100 tỉ đồng, và chắc chắn với tình hình này sẽ vượt 8.000 tỉ đồng.

Để chia sẻ với khách hàng bị thiệt hại do đại dịch, Vietcombank cho biết cũng giảm lãi suất cho vay tới 0,5%/năm cho toàn bộ dư nợ vay của khách hàng tại TP.HCM và tỉnh Bình Dương. Và mức giảm tới 0,3%/năm cho toàn bộ dư nợ vay của khách hàng tại 17 tỉnh, thành phố phía Nam khác áp dụng giãn cách xã hội. Tuy nhiên, NH này lưu ý không áp dụng với các khoản vay chứng khoán, vay kinh doanh bất động sản, vay cầm cố giấy tờ có giá…

Cần giảm tiếp lãi suất cho vay

Nhiều người dân, DN đã phản ánh đến Tuổi Trẻ cho rằng mức giảm 0,1-0,3%/năm họ được hưởng là “nhỏ giọt”. Một số mức cao hơn cũng chưa tương xứng khoản lợi nhuận mà NH thu được từ số tiền họ đóng hằng tháng.

Để giảm lãi suất cho vay, tiến sĩ Cấn Văn Lực – chuyên gia kinh tế – khuyến nghị người vay nên chủ động đàm phán với NH, cần chứng minh việc dòng tiền gián đoạn… để yêu cầu NH giảm lãi suất cho vay hoặc cơ cấu nợ theo thông tư 01 và thông tư 03 của NH Nhà nước. Còn phía NH do dùng chính lợi nhuận của mình để giảm lãi suất nên sẽ không làm đại trà mà tùy theo lĩnh vực, đối tượng vay…

Về một số ý kiến có đề nghị NH Nhà nước giảm dự trữ bắt buộc để tạo thêm dư địa cho các NH giảm lãi suất cho vay, ông Lực cho rằng không khả thi. Bởi tỉ lệ dự trữ bắt buộc hiện nay đang ở mức khá thấp, khó có thể giảm thêm. Do vậy, việc giảm thêm lãi suất cho vay từ nay đến cuối năm vẫn có thể nhưng chủ yếu dựa trên việc các NH cân nhắc tiết giảm chi phí, giảm biên lợi nhuận… để chia sẻ với khách hàng.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng từng NH cần đánh giá tiềm lực tài chính của mình và khả năng trả nợ của khách hàng để giảm lãi suất cho vay sâu hơn. Vì gánh nặng nợ gốc và lãi suất cho vay quá lớn khiến DN, cá nhân vay vốn không trả được nợ, nguy cơ “cục máu đông” nợ xấu sẽ tăng lên.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, ngoài việc giảm lãi suất, để DN phục hồi, khoản nợ bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 cần được khoanh lại. “Khi khoanh nợ rồi thì NH vẫn cho vay mới được, sẽ giúp DN phục hồi. Dịch bệnh là bất khả kháng, cần có giải pháp mạnh mẽ hơn” – ông Hùng kiến nghị.