Mỹ – Trung đụng độ trong cuộc chiến giành ghế lãnh đạo WTO

Việc ông Roberto Azevedo hồi tháng trước bất ngờ thông báo sẽ từ chức lãnh đạo WTO đã chính thức kích hoạt quá trình lựa chọn người kế nhiệm ông từ ngày 8/6.

Tạp chí Nikkei Asian Review đưa tin, Bắc Kinh dường như đang ủng hộ cựu Ngoại trưởng Kenya Amina Mohamed làm tổng giám đốc tiếp theo của WTO. Trong khi đó, Washington được cho đang nghiêng về phía cựu Bộ trưởng Thương mại New Zealand Tim Groser.

Ba gương mặt sáng giá cho ghế tổng giám đốc WTO (từ trái sang) là cựu Ngoại trưởng Kenya Amina Mohamed, cựu Bộ trưởng Thương mại New Zealand Tim Groser và Đại diện Thương mại EU Phil Hogan.

Nếu chiến thắng, bà Mohamed, người giành được nhiều lời khen ngợi về các kỹ năng xây dựng đồng thuận, sẽ là người phụ nữ đầu tiên và cũng là người châu Phi đầu tiên nắm quyền lãnh đạo WTO. Tài đàm phán của bà đã được thể hiện rõ khi bà chủ trì một cuộc họp cấp bộ trưởng của tổ chức vào năm 2015.

Lí do bà Mohamed nhận được sự hậu thuẫn của Bắc Kinh là, đất nước của bà cũng như các quốc gia châu Phi khác đang được Trung Quốc, thông qua các ngân hàng và doanh nghiệp quốc doanh, đầu tư mạnh tay vào nhiều dự án phát triển cơ sở hạ tầng và khai thác tài nguyên.

Bên trong WTO, Trung Quốc tự nhận là nước đại diện cho thế giới đang phát triển. Theo một số nhà quan sát, Bắc Kinh tin các quy tắc thương mại đầy hứa hẹn, có lợi cho những quốc gia đang phát triển sẽ giúp ứng cử viên yêu thích của họ giành được sự ủng hộ.

Ngược lại, ông Groser, cựu Đại sứ New Zealand tại Mỹ và từng bày tỏ quan ngại sâu sắc về sự trỗi dậy của Trung Quốc, lại có quan điểm tương đồng hơn với Washington. Nếu ông Groser được Mỹ hậu thuẫn chiến thắng, ông nhiều khả năng sẽ thúc đẩy các cải cách WTO tương thích với chương trình nghị sự của Washington.

Cho tới nay, WTO đã trải qua 6 đời tổng giám đốc. Bốn tổng giám đốc được bổ nhiệm gần đây nhất là sự luân phiên thay đổi giữa các ứng viên đến từ những nước đang phát triển và các quốc gia phát triển. Do ông Azevedo đến từ Brazil, nên người kế nhiệm ông khả năng cao sẽ là một gương mặt đại diện cho các nước phát triển.

Ông Groser sẽ phù hợp trong trường hợp này. Tuy nhiên, Liên minh châu Âu (EU) dường như đang nhắm đến một ứng cử viên khác, vì nhóm không tán thành các cải cách WTO do Mỹ đề xuất. Hiện cũng có nhiều ý kiến đề cử Đại diện Thương mại EU Phil Hogan vào ghế Tổng giám đốc WTO. Theo truyền thông Ireland, quê nhà của ông Hogan, chính khách này cũng quan tâm đến vai trò đó.

Dù là tổ chức được lập ra để bảo vệ thương mại tự do trên thế giới, nhưng cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO đã bị tê liệt kể từ khi Mỹ ngăn chặn việc bổ nhiệm các thẩm phán phúc thẩm. Các cuộc đàm phán thương mại Doha cũng bị đình trệ, khiến WTO không thể giải quyết các vấn đề liên quan đến nền kinh tế kỹ thuật số và các xu hướng mới khác.

Các nhà quan sát nhận định, trong tình trạng bầm dập vì cuộc chiến thương mại do Mỹ châm ngòi nổ suốt hơn 2 năm qua, Trung Quốc nhiều khả năng coi việc ứng viên yêu thích của họ trở thành lãnh đạo WTO là điều cần thiết để tăng cường sức mạnh trong tổ chức và giành được sự ủng hộ cho các yêu sách của mình.

Trong khi đó, dù Tổng thống Mỹ Donald Trump thiên về ủng hộ các thỏa thuận thương mại song phương, nhưng Nhà Trắng không thể bỏ qua một khuôn khổ đa phương có ảnh hưởng như WTO và để mặc Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng trong tổ chức.

Sự đối đầu Mỹ – Trung do vậy càng khiến cuộc đua giành ghế lãnh đạo WTO thêm kịch tính.

Nguồn: vietnamnet