Bình Phước có 42 dân tộc là người thiểu số, đông nhất là người Stiêng (132.000 người), đến các dân tộc Khơme, Mông, M’Nông, Chăm, Tày, Nùng, Mường… Văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Bình Phước rất đa dạng và phong phú, chủ yếu tồn tại ở dạng văn hóa dân gian qua các loại hình như âm nhạc, lễ hội, tín ngưỡng, ẩm thực, các điệu nhảy múa, phong tục tập quán. Liên hoan văn hóa các dân tộc thiểu số lần thứ V, năm 2017 với chủ đề “Đoàn kết – thân thiện – phát huy giá trị bản sắc dân tộc” chính là cơ hội để đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Bình Phước khẳng định vị thế, tầm quan trọng trong việc tồn tại, giữ gìn và lan tỏa những giá trị văn hóa bất biến của dân tộc mình.
BTC trao cờ toàn đoàn cho các đơn vị đạt thứ hạng
Cuộc sống của người đồng bào dân tộc thiểu số Bình Phước gắn bó với núi rừng, nương rẫy nên có những nét văn hóa độc đáo, giàu bản sắc. Trong những dụng cụ sản xuất, đời sống tâm linh, giá trị tinh thần đều mang một ý nghĩa rất riêng. Ở đó là tất cả những gì họ góp phần vào sự hòa nhập và phát triển văn hóa. Không chỉ là những đồ vật mà các món ăn, thức uống “đậm chất núi rừng” nhưng không kém phần “cầu kỳ” cũng đã tạo nên đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số giữa đại ngàn. Tất cả những hình ảnh vừa bình dị, thân quen vừa chứa đựng những giá trị văn hóa mang đậm đà bản sắc dân tộc, đã được thể hiện sống động nhất tại khu trưng bày hiện vật, ẩm thực tại Liên hoan.
Phản ánh đời sống qua hình ảnh, hiện vật.
Tại liên hoan, 12 gian hàng trưng bày được các đoàn thể màu sắc, trang trí khác nhau nhưng có một điểm chung không thể thay thế đó là tất cả đều tái hiện được rõ nét đời sống thường nhật của người đồng bào dân tộc thiểu số.
Không rộn ràng như tiếng cồng chiêng, đồng la hay rực rỡ của những chiếc váy, áo thổ cẩm; bình dị, đơn sơ nhưng chiếc gùi lại gắn với đồng bào dân tộc, nhất là người S’tiêng mọi lúc, mọi nơi. Gùi không chỉ là đồ vật sử dụng trong cuộc sống thường nhật mà còn là biểu tượng văn hóa. Qua bàn tay khéo léo của nghệ nhân, gùi được trang trí nhiều hoa văn, trở thành “tác phẩm mỹ thuật”, là niềm tự hào của người dân tộc thiểu số ở Bình Phước.
Bất kì nơi nào ở Bình Phước có người S’tiêng sinh sống chúng ta thường bắt gặp hình ảnh các cụ già, phụ nữ, đàn ông và trẻ nhỏ đeo những chiếc gùi lên nương, đi chợ, ra suối lấy nước, đi thăm hỏi người thân, khi đi rẫy, vào rừng. Chiếc gùi lặng lẽ theo năm tháng gắn bó cuộc sống của đồng bào S’tiêng. Nếu con dao côi, xà gạc, nỏ thể hiện sự dũng mãnh của người đàn ông và là vật dụng không thể thiếu khi vào rừng, lên rẫy thì chiếc gùi lại gắn liền với cuộc đời, tính siêng năng, trách nhiệm với gia đình của phụ nữ S’tiêng.
Chị Thị Mai (30 tuổi) người dân tộc S’tiêng ở đoàn Bù Đăng cho biết: “Tuy không phải là vật phẩm trong lễ cưới, hỏi nhưng chiếc gùi lại là biểu tượng không thể thiếu trong đời sống của đồng bào S’tiêng ở Bình Phước và là món quà ý nghĩa cho con gái khi lấy chồng. Họ mang theo những chiếc gùi thường dùng hằng ngày hoặc người cha sẽ đan cái mới để con gái có dụng cụ lao động, vun vén gia đình. Đây là vật kỷ niệm, là lời nhắc nhở sâu xa rằng, cô dâu mới phải có ý thức xây dựng gia đình, chịu thương, chịu khó. Đó chính là ý nghĩa sâu sắc trong đời sống văn hóa của đồng bào S’tiêng được hình thành từ những điều đơn sơ, bình dị nhất”
Tại Liên hoan người dân tộc S’tiêng đã đem đến một không gian sống động với những vật dụng thân thuộc, gắn bó với họ hằng ngày như: khung dệt thổ cẩm, gùi, những chiếc xà gạc, xà bất, một số vật dụng sử dụng thường ngày như: bầu đựng nước, giỏ xúc cá…. Tất cả đều được tái hiện một cách gần gũi, chân thực nhất.
Đối với người đồng bào dân tộc thiểu số nếu xem cồng chiêng là ngôn ngữ để con người giao tiếp với thiên nhiên, thì rượu cần là “phương tiện” để con người gần nhau, hòa nhập, trao đổi, cởi mở với nhau. Ngoài rượu cần, và cơm lam, cũng không thể thiếu trong bữa ăn hằng ngày của người đồng bào đồng bào dân tộc thiểu số. Tại Liên hoan, mỗi đoàn đều trưng bày những vật dụng đặc trưng của người đồng bào dân tộc tại đại phương.
Anh Lâm Kha (46 tuổi), người dân tộc Khơ me của đoàn Lộc Ninh nói: “Chúng tôi mang những gì đặc trưng nhất của người dân tộc mình đến Liên hoan, hình ảnh của chùa Sóc Lớn, hình ảnh lễ hội Phá Bàu, những bộ trang phục với màu sắc rực rỡ, những chiếc khăn quấn đầu, bộ nhạc ngũ âm và nhiều món ăn quen thuộc. Lâu lắm rồi người Khơ me chúng tôi mới có dịp tham gia những ngày hội lớn, đây cũng là nơi để chúng tôi gắn kết và chia sẻ với nhau nhiều hơn về văn hóa của dân tộc mình”.
Những giá trị tinh thần bất biến.
Đối với người dân tộc thiểu số Tây Nguyên, đặc biết là Bình Phước Bộ cồng chiêng là được họ gìn giữ, quí trọng như báu vật, bởi vậy bản sắc văn hóa truyền thống cồng chiêng được người dân tộc thiểu số lưu giữ và phát huy. Đặc biệt, trong các dịp lễ, tết, cưới, hỏi, âm thanh cồng chiêng vang lên rộn rã như đưa con người hòa mình với đất trời. Họ quan niệm, giá trị của văn hóa cồng chiêng không chỉ thể hiện ở kỹ thuật diễn tấu mà còn mang đậm ý nghĩa tâm linh. Mỗi nhịp điệu vang lên lại giúp đồng bào giao tiếp với thiên nhiên, thần linh, tổ tiên và cả chính mình.
Cồng chiêng là một thứ không thể thiếu trong cuộc sống, văn hóa của dân tộc. Tiếng cồng chiêng như mạch nước ngầm chảy xuyên suốt trong đời sống mỗi con người. Với ý nghĩa quan trọng đó tại Liên hoan, người dân tộc thiểu số tại Bình Phước đã thể hiện được giá trị của bộ công chiêng mang bản sắc đặc trưng của họ.
Ngoài bộ cồng chiêng, tại các khu trưng bày triển lãm còn có các nhạc cụ như: đàn tre, tù và,…đã hiện hữu từ rất lâu đời trong cuộc sống của người đồng bào dân tộc, đây cũng chính là những “món ăn” tinh thần không thể thiếu trong những lần đi rẫy, lên nương, và trong cả những phiên chợ truyền thống của người đồng bào dân tộc thiểu số. Là dịp để những đôi trai gái trao nhau lời ca tiếng hát, nên duyên vợ chồng.
Tại Liên hoan, các anh em đồng bào dân tộc như xích lại gần nhau hơn, các tiết mục văn nghệ đặc sắc ở nhiều thể loại như đơn ca, song ca, hát ru, hát đối đáp, múa dân gian, biểu diễn thời trang dân tộc, độc tấu, hòa tấu nhạc cụ dân tộc, những phần thi thể thao đầy gay cấn như kéo co, bắn nỏ, đẩy gậy, chạy cà kheo, chạy đội hình, bóng chuyền, bóng đá… Đặc biệt trong liên hoan còn có phần thi lễ hội truyền thống với nhiều lễ hội tiêu biểu như lễ hội mừng lúa mới, lễ hội cúng trăng, lễ hội cồng chiêng…, phần biểu diễn nhạc cụ dân tộc như kèn lá, đàn tính, cồng chiêng, đàn ngũ âm… tất cả đã tạo nên nét văn hóa tiêu biểu của người đồng bào dân tộc thiểu số tại Bình Phước.
Lưu giữ, kế thừa và phát huy các giá trị truyền thống
Đi qua những gian khó, ngày nay các anh em dân tộc thiểu số Bình Phước đang ngày một phát triển để hòa nhập với xu thế của xã hội. Không chỉ cải thiện về đời sống kinh tế, họ còn tìm mọi cách để kế thừa và phát huy các giá trị truyền thống của dân tộc mình. Trong chương trình tham gia Liên hoan lần này lại càng khẳng định được những cố gắng của người đồng bào dân tộc thiểu số trong việc giữ gìn nét văn hóa dân tộc. Những bạn nam nữ trẻ tuổi với trang phục truyền thống, cất cao lời ca tiếng hát, điệu nhảy quen thuộc, cùng hòa với những người đến tham dự Liên hoan để quảng bá rộng rãi những nét đặc trưng, và hơn nữa muốn tái hiện cuộc sống thường nhật của người đồng bào dân tộc trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Những già làng, với thân hình rắn chắc tấu những điệu cồng chiêng, những em học sinh, phụ nữ trưởng thành người Khơ me cùng hòa trong điệu múa Lăm thôn truyền thống, điệu hát then trên nền nhạc của đàn tính của người dân tộc Tày, Nùng cũng được kết hợp một cách đặc biệt, lôi cuốn, điệu múa Sạp của dân tộc Thái, Mường… Tất cả hòa quyện với nhau, tạo nên khung cảnh vừa gần gũi, bình dị vừa mang một bản sắc văn hóa riêng.
Liên hoan khép lại, đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mỗi người tham gia, đặc biệt thắt chặt hơn nữa tình đoàn kết giữa các dân tộc anh em, cổ vũ tinh thần, góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc. Liên hoan Văn hóa, Thể thao các dân tộc thiểu số Bình Phước, lần thứ V, năm 2017, một lần nữa khẳng định được những cố gắng của người dân tộc thiểu số tại Bình Phước và những người đã và đang tìm những hướng đi, biện pháp để góp phần vào việc kế thừa, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa đặc trưng của dân tộc. Đây là việc làm thiết thực nhất của Bình Phước trong việc phát huy các giá trị truyền Đặc biệt là học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, về việc tiếp tục đoàn kết, giao lưu cùng nhau phát triển, gắn kết các anh em dân tộc thiểu số, xây dựng quê hương trong thời kỳ đổi mới.
Một số Hình ảnh tại Liên hoan:
Những tiết mục xuất sắc đã được chọn công diễn tại đêm bế mạc Liên hoan
Những hình ảnh hiện vật, ẩm thực được trưng bày triển lãm tại Liên hoan thể hiện cho nét đặc trưng của người đồng bằng dân tộc thiểu số Bình Phước – Để lại nhiều ấn tượng khó phai trong long người tham gia.
Nguồn VH,TT&DL Bình Phước
