Bịt kẽ hở để chấm dứt lộ đề thi

Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT 2021

Làm đề thi kiểu “góp rượu hội làng”

Trong giờ làm bài của thí sinh thi tổ hợp môn khoa học tự nhiên tại kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2021 

Một chuyên gia khảo thí có kinh nghiệm nhận định: “Có thể hiểu một cách nôm na là ngân hàng đề thi của Bộ GD-ĐT đang được xây dựng theo kiểu góp rượu hội làng”.

Theo chuyên gia này, thông thường mỗi hội đồng ra đề của một môn thi có khoảng 10 người (bao gồm nhóm biên tập và nhóm thẩm định) với thành phần là giáo viên THPT được đề xuất từ các sở GD-ĐT và chuyên gia đến từ các cơ sở giáo dục đại học. Theo quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi và ra đề thi tốt nghiệp THPT, trước kỳ thi Bộ GD-ĐT triệu tập các chuyên gia, giáo viên THPT tham gia ra đề thi cách ly trong 4 tuần.

Sau khi nhóm biên soạn đã hoàn chỉnh các đề thi, nhóm thẩm định lại các đề này và đề xuất chỉnh sửa. Sau đó hai nhóm ngồi lại cùng nhau để thống nhất chọn ra các đề thi hoàn thiện sử dụng cho kỳ thi. Từ các đề đã được chọn này sẽ bốc thăm chọn ra đề thi chính thức và các đề dự bị.

Vậy đề thi bị lộ ở giai đoạn nào trong quy trình ra đề? Giải đáp câu hỏi trên, một chuyên gia từng tham gia công tác ra đề thi tốt nghiệp THPT cho rằng với quy trình ra đề hiện nay, trưởng nhóm thẩm định đề thi nếu không trực tiếp cố tình tiết lộ đề ra ngoài sẽ không có lỗi, vì họ chỉ thẩm định từ nguồn đề của nhóm biên soạn cung cấp. Các thành viên nhóm thẩm định không có trách nhiệm truy xuất nguồn gốc đề thi từ đâu mà chỉ có trách nhiệm kiểm tra tính đúng – sai của đề thi.

Như vậy, trong tình huống này có thể một người trong nhóm biên soạn đề thi có mối quan hệ nào đó với các nhóm dạy luyện thi. Việc dạy luyện thi thông thường là cho học sinh luyện giải các bộ đề. Người này phải chuẩn bị một số bộ đề để dạy luyện thi. Và số đề này được giáo viên luyện thi chia sẻ cho một số người khác. Đến lúc một trong số người này được Bộ GD-ĐT triệu tập (có thể ngẫu nhiên) tham gia tổ ra đề thi tốt nghiệp THPT, đã mang theo những đề này vào và lấy một hoặc một vài đề trong số này ra làm đề thi.

“Nếu bộ phận quản lý của Bộ GD-ĐT làm chặt chẽ, nghiêm túc thì sẽ không cho phép mang đề từ ngoài vào. Về nguyên tắc, những người trực tiếp tham gia hội đồng ra đề thi phải tuyệt đối không được mang bất kỳ đề thi hoặc câu hỏi thi nào từ bên ngoài vào. Nếu mang bất cứ đề nào từ bên ngoài vào là không khách quan và khả năng dẫn đến lộ đề sẽ rất cao”, chuyên gia này nhận định.

Một chuyên gia khảo thí khác cũng phán đoán nhiều khả năng là trong khi Bộ GD-ĐT có sẵn ngân hàng đề thi, những người biên soạn đề có thể chọn ra từ đó để làm đề, đồng thời đưa thêm đề của mình từ ngoài mang vào nên khi bốc thăm lại trúng ngay đề được làm từ bên ngoài. Hoặc cũng có khả năng ngân hàng đề thi môn sinh vừa qua bị nhóm ra đề đưa vào trạng thái “rỗng”, không được dùng tới mà chỉ chọn nguồn đề từ bên ngoài mang vào.

“Do vậy dù người ra đề có bị cách ly và không tiết lộ đề nhưng nếu trúng ngay bộ đề mang từ ngoài vào thì bên ngoài cũng nhận ra đề thi quen thuộc đã từng biết trước đó. Như vậy rõ ràng có sự yếu kém từ khâu quản lý quy trình, công tác ra đề” – vị này nhận định.

Xây dựng quy trình làm đề chuẩn quốc tế

Các chuyên gia cho rằng nếu kỳ thi tốt nghiệp THPT vẫn tiếp tục được tổ chức trong những năm tới thì Bộ GD-ĐT cần có cơ chế kiểm soát tốt bằng quy trình chặt chẽ và khoa học. Bộ cần đưa ra quy trình và kiểm soát thực hiện đúng theo quy trình đó: xây dựng quy trình chọn đề từ ngân hàng đề thi thế nào; trường hợp thay đổi nội dung đề thi (câu hỏi và phương án trả lời) từ ngân hàng đề thi cần quy định rõ tỉ lệ thay đổi bao nhiêu phần trăm, đồng thời phải giải trình chi tiết việc này.

Cần xây dựng quy trình làm đề theo chuẩn quốc tế. Theo đó, cần chia các hội đồng ra đề của mỗi môn theo từng nhóm. Ví dụ như môn văn có các nhóm nội dung khác nhau do từng người phụ trách khác nhau: nhóm nghị luận, nhóm văn học VN, nhóm văn học nước ngoài…

Đề thi có 100 câu được chia thành 10 nhóm, sự ảnh hưởng mỗi nhóm trong đề thi chỉ tối đa 10%. Trong số 10% đó lại có nhiều người tham gia. Khi xây dựng xong cấu trúc đề thi, xác định số câu hỏi của mỗi đề, nội dung của từng câu. Sau đó tiếp tục chia nội dung đề theo từng thư mục nhỏ và giao cho từng nhóm phụ trách thực hiện…

Khi chia nhỏ nhóm như vậy, nếu người trong nhóm ra đề có tiết lộ thông tin ra ngoài thì thông tin đó cũng không có giá trị. Từ ngân hàng đề thi đó đưa vào chạy phần mềm chọn đề ngẫu nhiên để chọn ra đề thi chính thức.

Bảo vệ những người lên tiếng chống tiêu cực

Theo TS Phạm Ngọc Duy, cần phải có kênh tiếp nhận và xử lý những phản hồi của học sinh, giáo viên và xã hội về các vấn đề của đề thi. Cùng với đó là biện pháp bảo vệ những người lên tiếng phản ảnh tiêu cực.

Nguồn: tuoitre.vn