Bất hợp lý tiền giường bệnh

Khảo sát mới nhất của Bảo hiểm xã hội VN cho thấy dù giá dịch vụ y tế đã điều chỉnh tăng cao nhưng chất lượng dịch vụ y tế vẫn “giậm chân” tại chỗ. Đặc biệt là chất lượng phòng bệnh vẫn còn kém rất xa. Những bất hợp lý này đang đổ lên đầu người bệnh.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Lê Văn Phúc – phó trưởng ban phụ trách Ban thực hiện chính sách bảo hiểm y tế (Bảo hiểm xã hội VN) – cho rằng:

– Đang có một số bất cập làm tổng chi cho giá giường bệnh tăng, do định mức giường bệnh xây dựng theo thông tư 04 là đáp ứng đầy đủ những nhu cầu sinh hoạt và chữa bệnh của người bệnh, nhưng không phải bệnh viện nào cũng đáp ứng được.

Qua khảo sát tại 3 tỉnh Bắc Ninh, An Giang và Hà Giang vừa qua thì chỉ có 13/52 phòng điều trị nội trú có lắp điều hòa nhiệt độ, 11/52 phòng có máy hút ẩm, 4/52 phòng có quạt thông gió… Trong khi tất cả chi phí này đã nằm trong định mức tạo nên giá giường bệnh, việc bệnh viện chưa đáp ứng được mà đã thu tiền khiến người bệnh bị thiệt.

* Những bất hợp lý này kéo dài nhiều năm qua, tại sao bây giờ ngành bảo hiểm xã hội mới lên tiếng?

– Thời điểm thông tư 04 (năm 2012) ban hành, các tỉnh thành đã căn cứ vào điều kiện địa phương để phê duyệt giá dịch vụ y tế. Do đó nhiều địa phương chỉ áp dụng 70-90% giá trong thông tư 04.

Nhưng đến thông tư 37 (năm 2015) điều chỉnh tiếp giá dịch vụ thì tất cả đều được nâng lên mức tối đa, cộng với việc bổ sung phụ cấp trực, phụ cấp phẫu thuật… vào làm giá dịch vụ tăng. Nhưng so với các tiêu chuẩn tạo nên cơ cấu giá từ năm 2012 thì không phải nơi nào cũng đáp ứng được các điều kiện. Một số chi phí được tính trong giá giường bệnh bị trùng lặp, như có những chi phí gần đây nhiều bệnh viện ít dùng như màn (mùng) nhưng cơ cấu giá vẫn chi 1 chiếc màn/năm, 1 chiếc nệm/năm… Tất cả chi phí này phải rà soát lại để tránh trùng lặp, ảnh hưởng đến cả quỹ bảo hiểm y tế lẫn người bệnh.

Một bất hợp lý nữa là về nhân lực y tế, trong định mức xây dựng giá giường bệnh là 1,34 nhân lực/giường bệnh, tỉ lệ bác sĩ và điều dưỡng phải tuân thủ là 1 bác sĩ cần có 3 – 3,5 điều dưỡng. Nhưng thực tế hiện nay chỉ đạt 0,7 nhân lực/giường bệnh, thậm chí có nơi chỉ đạt 0,5 và thấp hơn nữa.

* Như vậy thì người bệnh quá thiệt thòi!

– Khi số giường bệnh quá nhiều mà nhân viên y tế không đảm bảo thì chất lượng dịch vụ y tế rõ ràng sẽ kém đi. Đơn cử: định mức nhân viên y tế là 1,34 nhân lực/giường bệnh mà bệnh viện chỉ đạt 0,7 tức chỉ đạt 1/2 định mức, chất lượng cũng chỉ xung quanh con số đó thôi. Năm 2017, có một vụ tai biến trầm trọng làm 4 trẻ sơ sinh tử vong trong một buổi sáng tại Bệnh viện Sản nhi Bắc Ninh, một trong những nguyên nhân đã được chỉ ra là do bệnh nhân nhiều quá mà nhân viên y tế theo dõi không đủ.

Ngoài ra trong tiêu chuẩn định mức hiện nay là mỗi giường bệnh phải đảm bảo 5m2, nhưng hiện có những bệnh viện kê giường quá chật, rất khó di chuyển. Hơn nữa ngành y tế đang hướng tới chăm sóc toàn diện cho bệnh nhân, nếu định mức nhân lực không đạt như hiện nay thì không thể chăm sóc toàn diện được. Điều này kéo theo cảnh một người nằm viện, gia đình phải cắt cử 3-4 người theo chăm nom, dẫn đến cảnh nhếch nhác như ngủ hành lang bệnh viện, ăn uống vỉa hè như hiện nay.

* Trong khi các phòng bệnh đang quá tải về giường thì các bệnh viện lại mở ra phòng dịch vụ với mỗi phòng 1 giường đầy đủ tiện nghi, trong khi phòng dịch vụ này đang sử dụng đất công, nhân lực công… Như vậy có bất hợp lý?

– Tôi cho rằng rất cần phải minh bạch giữa điều trị dịch vụ và không dịch vụ. Một khoa có 30 giường bệnh trong 6 phòng, nếu dành 2 phòng làm dịch vụ thì 4 phòng còn lại phải kê thêm giường và không đảm bảo chất lượng. Nếu xã hội hóa thì nên làm một khu riêng, tách với khu điều trị thông thường hiện nay.

* Theo ông, chất lượng dịch vụ giường bệnh như hiện nay so với giá mà người bệnh phải trả có tương xứng không?

– Với định mức phòng bệnh như hiện nay, tôi cho là phòng bệnh bình thường đã đảm bảo nhu cầu của người bệnh, nhưng vấn đề là phòng bệnh không đủ thiết bị như đã tính giá. Quan điểm của chúng tôi là đã có định mức giá gồm các yếu tố thì phòng bệnh cũng phải đảm bảo các yếu tố như giá mới là đúng. Cũng như chế biến một bát phở có thịt bò, bánh phở, trứng và hành, nay bỏ trứng đi thì rõ ràng chất lượng bát phở sẽ giảm.

Việc xây dựng và điều chỉnh giá dịch vụ là của Bộ Y tế, từ năm 2012 Bộ Y tế đã quy định với tiêu chuẩn chất lượng như vậy, bệnh viện nào chưa có đủ điều hòa, chưa đủ thiết bị thì trích 15% tiền khám và tiền giường bệnh để sắm cho đủ. Nhưng từ năm 2012 đến nay vẫn chưa đủ những tiêu chuẩn thiết yếu cho người bệnh trong khi giá lắp đặt các thiết bị đã tăng. Trên thực tế người bệnh đang bị thiệt và quỹ bảo hiểm cũng đang bị thiệt. Vì vậy cần đẩy nhanh tiến độ điều chỉnh về thiết bị cho xứng với giá.

* Vậy theo ông, Bộ Y tế lẫn Bảo hiểm xã hội VN cần phải làm gì để trả lại sự công bằng cho người bệnh?

– Theo tôi, giá dịch vụ y tế phải gắn với chất lượng, nếu không đảm bảo thì bệnh viện chỉ được nhận một phần của giá, mà chất lượng cụ thể ở đây là các trang thiết bị, là diện tích buồng bệnh và các tiện ích kèm theo.

Ông ĐỖ HÒA (giám đốc Công tư vấn Tinh Hoa Quản Trị):

Cần có chính sách ưu đãi cho nhà đầu tư

Thách thức lớn nhất của các nhà đầu tư khi bỏ vốn vào lĩnh vực này là không có lợi nhuận trong những năm đầu, thậm chí kéo dài trong một khoảng thời gian cho dù chi phí đầu tư ban đầu rất lớn.

Trong khi đó, người dân VN lại đang trong giai đoạn chuyển tiếp từ thị trường bao cấp sang thị trường tự do, nhiều người cứ quen với biểu giá khám bệnh của Nhà nước tại các bệnh viện công vốn được trợ giá. Số người chấp nhận mức giá cao hơn mặt bằng bệnh viện công không nhiều, chỉ cần các bệnh viện tư ra đời sau có giá khám nhích lên hơn 20-30% là người ta lắc đầu, chấp nhận thà đợi hàng giờ để được khám bệnh hay thậm chí chia giường bệnh hơn là trả giá cao.

Nhìn nhận thực tế nữa là tình trạng bệnh viện quá tải, giường bệnh ghép thường rơi vào những bệnh nhân không có điều kiện, đây là đối tượng thu nhập thấp chưa sẵn sàng hay đủ sức để trả viện phí ở mức giá cao.

Kinh tế VN đang được đánh giá phát triển nhanh chóng, thu nhập bình quân đầu người tăng nhưng số người thực sự đủ khả năng chi trả cho các dịch vụ y tế cao cấp lại không nhiều, chỉ cần mức giá cao hơn bình thường là người ta đã suy nghĩ, đắn đo. Chính tâm lý này là rào cản đối với loại hình dịch vụ y tế cao cấp.

Vì vậy, tôi nghĩ nếu Nhà nước thực sự muốn tư nhân tham gia lĩnh vực này thì cần có sự ưu đãi, hoặc hỗ trợ về thuế một thời gian để họ có thể chịu đựng được, vượt qua giai đoạn ban đầu. Một khi người dân quen với dịch vụ y tế cao cấp thì lĩnh vực này mới trở nên hấp dẫn được. Chứ lúc này, dù nhu cầu thị trường là có nhưng tính toán chi phí đầu tư vẫn cao và nhiều rủi ro cho nhà đầu tư tư nhân.