Bác tin TP.HCM, đồng bằng sông Cửu Long bị xoá sổ vào năm 2050

Theo PGS.TS Huỳnh Thị Lan Hương – Phó viện trưởng Viện Khoa học khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu (Bộ TN&MT), các nhà khoa học của Climate Central mới công bố bài báo khoa học mới về nguy cơ ngập gây ra bởi nước biển dâng do biến đổi khí hậu cho các đồng bằng trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Nghiên cứu đã sử dụng sử dụng số liệu Lidar và mô hình thần kinh nhân tạo nhằm hiệu chỉnh và cập nhật số liệu địa hình địa hình STRM DEM. Tuy nhiên, một số vấn đề trong bài báo cần được xem xét kỹ lưỡng hơn. Cụ thể: chỉ sử dụng số liệu của Mỹ để hiệu chỉnh cho toàn cầu; Các giả thiết về mực nước biển dâng kết hợp với triều cường là tình huống cực đoan rất khó xảy ra và không được IPCC (Ban Liên Chính phủ về BĐKH) khuyến cáo.

Bản đồ nguy cơ ngập với mực nước biển dâng 100cm cho khu vực ĐBSCL (kịch bản 2016).

So sánh bài báo với kịch bản biến đổi khí hậu nước biển dâng cho Việt Nam năm 2016 cho thấy, số liệu trong nghiên cứu này không tốt hơn số liệu mà Bộ TN&MT đã sử dụng.

Bộ TN&MT khuyến cáo các cơ quan, địa phương khi đánh giá nguy cơ ngập do nước biển dâng cần sử dụng số liệu chính thức do Bộ công bố.

Theo bà Hương, trong nghiên cứu của Climate Central, số liệu địa hình ven biển (Coastal DEM) được xây dựng trên cơ sở hiệu chỉnh sai số của STRM DEM (số liệu địa hình của NASA –NASA’s Shutter Radar Topography Mission, 2000).

Thực tế, STRM DEM thường có sai số về độ cao lớn do bao gồm cả các lớp thực vật và nhà cửa. Vì vậy, bài báo đã hiệu chỉnh số liệu địa hình ven biển thông qua sử dụng số liệu địa hình Lidar tại Mỹ và mạng thần kinh nhân tạo MLP, sau đó áp dụng cho toàn cầu. Như vậy, nghiên cứu đã không hiệu chỉnh cho ĐBSCL nên số liệu địa hình trong nghiên cứu này chưa phản ánh đúng độ cao thực tế của khu vực.

Bản đồ nguy cơ ngập với mực nước biển dâng 100cm cho khu vực tỉnh Bạc Liêu.

Năm 2016, Bộ TN&MT đã công bố kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Tại kịch bản này, số liệu địa hình được sử dụng để xây dựng bản đồ nguy cơ ngập do nước biển dâng cho khu vực ĐBSCL được lấy từ mô hình số địa hình kích thước ô lưới là 2mx2m của 13 tỉnh BSCL do Cục Viễn thám quốc gia thực hiện năm 2008; Bản đồ số địa hình tỷ lệ 1:2.000 do dự án bay chụp Lidar của Cục Đo đạc Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam thực hiện. Các số liệu này đều được quy chuẩn theo mốc quốc gia về bề mặt khu vực.

Về giả định nghiên cứu, các tác giả sử dụng kịch bản nước biển dâng 2m kết hợp với triều cường trong xây dựng bản đồ nguy cơ ngập. Thực tế, đây là sự chồng chập của hai giả định rất cực đoan, tất nhiên, sẽ dẫn đến tình trạng nguy cơ rủi ro rất cao.

Hơn nữa, kết quả đưa ra sẽ không thể phân biệt ngập lụt do mực nước biển dâng do biến đổi khí hậu (ngập vĩnh viễn) và nguyên nhân ngập lụt do hiệu ứng thủy triều (chỉ trong vài giờ). Bên cạnh đó, kịch bản nước biển dâng 2m không được đề xuất trong báo cáo đánh giá lần thứ 5 của Ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu (AR5).

Trong quá trình xây dựng kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng cho Việt Nam năm 2016, Bộ TN&MT đã xây dựng kịch bản với mức ngập 2m. Với mức ngập 2m, tỷ lệ ngập tại ĐBSCL lên tới 87,34%. Tuy nhiên, kịch bản nước biển dâng 2m không được đề xuất trong báo cáo đánh giá của Ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu, do đó, Bộ TN&MT đã không cung cấp kịch bản này.

Kết quả xác định nguy cơ ngập ứng với mực nước dâng 100cm (tương ứng với kịch bản RCP 8.5, đến năm 2100) như sau: Khoảng 16,8% diện tích đồng bằng sông Hồng, 1,47% diện tích các tỉnh ven biển miền Trung từ Thanh Hóa đến Bình Thuận, 17,8% diện tích TP.HCM, 38,9% diện tích đồng bằng sông Cửu Long có nguy cơ bị ngập; cụm đảo Vân Đồn, Côn Đảo và Phú Quốc có nguy cơ ngập cao. Nguy cơ ngập đối với quần đảo Trường Sa là không lớn. Quần đảo Hoàng Sa có nguy cơ ngập lớn hơn.

Trên thực tế, ĐBSCL hiện nay có chỗ hạ, chỗ nâng đan xen, đặc biệt Long An, An Giang nâng lên rõ rệt. Khu vực Bạc Liêu hạ nhiều nhất (nhưng trong hạ vẫn có nâng, tuy rất ít).

Bộ TN&MT cũng đã hoàn thành giai đoạn tiếp theo của việc đo đạc địa hình khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Hiện nay, đã bàn giao đưa vào sử dụng 3 đợt, dự kiến sẽ bàn giao nốt khu vực còn lại vào đầu năm 2020. Các số liệu này đều được quy chuẩn theo mốc quốc gia về bề mặt khu vực mới nhất.

Trên cơ sở số liệu địa hình mới cập nhật (2019), Viện Khoa học khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu đã xây dựng kịch bản ngập cho tỉnh Bạc Liêu ứng với mực nước biển dâng 100cm để thử nghiệm so sánh với kịch bản BĐKH năm 2016.

Kết quả cho thấy không thay đổi nhiều so với kịch bản năm 2016, có khu vực diện tích nguy cơ ngập tăng, có khu vực lại giảm (mức ngập trong bản đồ năm 2016 và năm 2019 tương ứng là 48,6% và 49,1%). Điều này phù hợp với nhận định trong vùng đồng bằng sông Cửu Long, có khu vực nâng, có khu vực hạ.

Từ các phân tích trên, Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu khẳng định, thông tin “vào năm 2050, TP.HCM và ĐBSCL sẽ bị xoá sổ” là chưa đủ cơ sở khoa học và dựa trên các giả định cực đoan.

Tuy nhiên, Viện cũng cho rằng đây cũng là một thông điệp cần quan tâm. Khi xây dựng các phương án quy hoạch, chính quyền cần chú ý đến sự sụt lún, nước biển dâng và ngập lụt do triều cường.

Nguồn: vietnamnet