Cần xem xét lại vụ 6 cựu chiến binh bị tù

TAND tỉnh Đắk Nông vừa phát hành bản án phúc thẩm vụ sáu cựu chiến binh bị xử phạt từ sáu đến bảy tháng tù về tội hủy hoại rừng. Đây là vụ án mà Pháp Luật TP.HCM đã phân tích cho rằng hành vi của sáu cựu chiến binh chưa đủ căn cứ để xử lý hình sự. Hiện các cựu chiến binh cũng đã gửi đơn kêu oan đến các cơ quan có thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm.

Chúng tôi xin giới thiệu bài phân tích của PGS-TS Trần Văn Độ (cựu Phó Chánh án TAND Tối cao) về vụ án này.

Theo ông Độ, để có thể kết tội các bị cáo về tội hủy hoại rừng, cần phải xuất phát từ kết quả tranh tụng tại tòa và kết quả điều tra, lời khai của các nhân chứng có mặt. Đặc biệt là phải căn cứ vào hồ sơ quản lý rừng của UBND các cấp thuộc tỉnh Đắk Nông và Sở NN&PTNT tỉnh về tình trạng rừng khi các bị cáo tham gia dọn dẹp.

Về thủ tục tố tụng, việc TAND tỉnh Đắk Nông căn cứ vào lời khai của một số nhân chứng có trong hồ sơ nhưng họ không có mặt tại tòa để buộc tội là chưa phù hợp với nguyên tắc tranh tụng. Trường hợp này tòa cần dẫn giải các nhân chứng tới tòa để lấy lời khai và đối chất vì đã được tòa triệu tập hợp lệ nhưng họ không đến. Mặt khác, cả hai lần giám định đều do cùng một giám định viên thực hiện là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.

Các cựu chiến binh tại phiên xử phúc thẩm lần hai. Ảnh: N.NGA

Về nội dung, đối với tội hủy hoại rừng phải chứng minh các bị cáo có lỗi cố ý, nhận thức được hành vi đốt phá rừng trái phép hoặc có hành vi khác hủy hoại rừng là nguy hiểm cho xã hội nhưng vẫn mong muốn thực hiện hoặc phó mặc cho hậu quả xảy ra. Căn cứ vào hồ sơ và các lời khai trong vụ án này, các bị cáo hoàn toàn không có ý thức hủy hoại rừng.

Bởi các cựu chiến binh này cho rằng một phần diện tích rừng của Chi hội Cựu chiến binh giao cho một hộ dân quản lý đang bị người dân lấn chiếm và rừng không còn. Mặt khác, tháng 3-2015, Hạt Kiểm lâm thị xã Gia Nghĩa đã xác định diện tích rừng (nơi các bị cáo dọn dẹp) đã bị thiệt hại 100%. Chi hội sẽ tổ chức phát dọn bụi cây để lấy đất trồng cây keo, sản xuất gây quỹ hoạt động.

Nếu thực tế không còn rừng thì khó có thể buộc các bị cáo chặt 0,38 ha rừng trong hai ngày của tháng 4-2015 được. Giả sử chứng minh được bảy bị cáo có hành vi hủy hoại 0,4 ha (4.000 m²) rừng sản xuất trong tháng 1-2015 đi chăng nữa thì cũng chưa đủ định lượng để xử lý hình sự vì phải từ 5.000 m² trở lên. Nếu chặt 4.000 m² rừng sản xuất thì chỉ có thể xử phạt hành chính theo Nghị định 157/2013 của Chính phủ và Thông tư liên tịch số 19/2007 của Bộ NN&PTNT – Bộ Tư pháp – Bộ Công an – VKSND Tối cao – TAND Tối cao.

Ông Độ nhấn mạnh: “Những phân tích trên cho thấy chứng cứ buộc tội các bị cáo là chưa có cơ sở vững chắc, chưa thật sự xuất phát từ kết quả tranh tụng theo tinh thần hiến pháp và BLTTHS. Theo tôi, cấp có thẩm quyền, người có thẩm quyền cần kháng nghị giám đốc thẩm để xem xét lại vụ án này đảm bảo công bằng cho các cựu chiến binh”.