Thách thức với tân Bộ trưởng Giao thông

Hôm nay 26/10, Quốc hội sẽ phê chuẩn đề cử của Thủ tướng về hai thành viên Chính phủ mới, là ông Nguyễn Văn Thể – Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Sóc Trăng vào vị trí Bộ trưởng Giao thông và ông Lê Minh Khái – Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Bạc Liêu giữ chức Tổng thanh tra Chính phủ.

Thủ tướng trình Quốc hội 2 thành viên Chính phủ mới

Ông Đỗ Văn Sinh – Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế, nhận xét ngay sau khi nhận nhiệm vụ, tân Bộ trưởng Giao thông phải đối mặt với hàng loạt bài toán khó về hạ tầng.

Bí thư Tỉnh uỷ Sóc Trăng Nguyễn Văn Thể là ứng viên tân Bộ trưởng Giao thông Vận tải. Ảnh: Võ Hải

“Muốn phát triển kinh tế thì giao thông phải đi trước một bước. Trong khi đó, hệ thống hạ tầng giao thông chúng ta từ đường bộ, đường thủy, hàng không, đường sắt đều đang có nhiều hạn chế, là điểm nghẽn lớn”, ông Sinh nói.

Theo ông, ưu tiên hàng đầu là Bộ trưởng phải bắt tay xem xét lại quy hoạch tổng thể giao thông Việt Nam hiện “đã chuẩn chưa?”, sau khi rà soát quy hoạch thì chọn lĩnh vực đầu tư và tìm nguồn vốn.

Cùng với đó, Bộ trưởng có trách nhiệm lớn trong việc hạn chế tỷ lệ thương vong do tai nạn giao thông hàng năm, giải quyết ùn tắc ở các thành phố lớn, mở rộng cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất để chống quá tải…

Vướng mắc BOT

Ông Nguyễn Văn Thanh – Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, nhận định trong bối cảnh ngân sách khó khăn và trần nợ công cao hiện nay thì huy động nguồn lực thông qua BOT là cần thiết, nhưng “cần giải pháp để tránh lặp lại những hạn chế vừa qua”.

Theo ông, ngay trước khi Chính phủ có Bộ trưởng Giao thông mới, Thường vụ Quốc hội đã ra nghị quyết về BOT với rất nhiều yêu cầu như chấm dứt đầu tư BOT trên đường độc đạo, bổ sung tiêu chí đánh giá năng lực doanh nghiệp…

“Điều đó cho thấy đây sẽ là lĩnh vực thách thức của tân Bộ trưởng. Ông phải tìm được chính sách ngăn chặn hiện tượng tiêu cực, lợi ích nhóm của dự án BOT, BT và tiếp tục thu hút đầu tư vào đây”, ông Thanh nói và cho hay, hiện các nhà đầu tư lo ngại chính sách không nhất quán nên không mặn mà “nhảy vào” các dự án hạ tầng.

Tìm vốn cho phát triển hạ tầng sẽ là một trong những thách thức của tân Bộ trưởng Giao thông. Ảnh minh hoạ: CTV

Cho rằng lãnh đạo ngành giao thông cần chiến lược phát triển hài hòa các phương thức vận tải, ông Thanh phân tích, các dự án đầu tư hạ tầng theo hình thức hợp đồng BOT thời gian vừa qua tập trung ở lĩnh vực đường bộ, trong hơn 100 dự án hạ tầng theo hình thức BOT chỉ có hai hàng không và hai thủy nội địa, chưa có dự án đường sắt.

Như vậy, vận tải Bắc – Nam vẫn chủ yếu bằng đường bộ, tuy quốc lộ 1 từ Hà Nội đi Cần Thơ đã mở rộng, song tốc độ xe chạy còn chậm do chưa tách làn ôtô, xe máy. Các phương thức vận tải hiệu quả cao (đường sắt, đường thủy…), chưa được quan tâm một cách đúng mức, chưa thu hút được nhà đầu tư nước ngoài.

Chủ tịch Hiệp hội vận tải ôtô Việt Nam nhận định hoạt động ngành giao thông “rất trầm lắng, có ít dự án triển khai”, do vậy ông kỳ vọng “ứng viên Bộ trưởng được đào tạo bài bản ở Nga, từng công tác tại cơ sở và từng là Thứ trưởng giao thông nên am hiểu công việc, sẽ nhanh chóng nhập cuộc, thúc đẩy ngành”.

Container “đắp chiếu” do chi phí vận tải cao

Một thách thức khác với tân Bộ trưởng là giảm chi phí vận tải đang rất cao ở Việt Nam, chiếm khoảng 20% chi phí sản xuất. Trong khi đó, con số này ở Nhật chỉ khoảng 5%, Mỹ 8,4%, Australia 9%.

Ông Bùi Danh Liên – Phó chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội, phản ánh vận tải hàng hóa đang khó khăn tại nhiều tỉnh, chủ hàng từ chối do giá vận chuyển cao. Ông ví dụ, Hải Phòng có 3.000 xe container thì 1.000 xe đang “đắp chiếu” vì ít hàng. Hiệp hội vận tải Hải Phòng đã kiến nghị giảm phí quốc lộ 5 và cao tốc Hà Nội – Hải Phòng để giảm phí vận chuyển.

Ngoài ra, vận tải khách tuyến cố định cũng rất khó khăn khi lượng khách ít trong khi phương tiện dư thừa, xe dù bến cóc bùng phát gây rối loạn.

“Tôi mong Bộ trưởng sẽ cải cách hành chính, giảm bớt thủ tục văn bản, chỉ giữ một số điều kiện cần thiết để giải phóng cho doanh nghiệp, để doanh nghiệp không phải chạy theo các quyết định của Bộ”, ông Bùi Danh Liên đề đạt ý kiến.

Tìm vốn cho cao tốc Bắc Nam, sân bay Long Thành

Theo kế hoạch, đến năm 2020 Việt Nam phải xây được 2.000 km cao tốc Bắc Nam, nhưng hiện mới làm được khoảng 700 km, do đó tân Bộ trưởng cần xây dựng các cơ chế thu hút vốn đầu tư ngay trong nhiệm kỳ này.

Chuyên gia giao thông Thân Văn Thanh nêu con số, Chính phủ dự kiến tổng mức đầu tư giai đoạn 2017-2020 của dự án cao tốc Bắc Nam khoảng 118.700 tỷ đồng. Trong đó, vốn Nhà nước hỗ trợ khoảng 55.000 tỷ đồng từ trái phiếu Chính phủ, số còn lại phải thu hút nhà đầu tư là khoảng 63.700 tỷ đồng.

Với dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành thì riêng chi phí giải phóng mặt bằng, tái định cư đã hơn 23.000 tỷ đồng, chi phí xây dựng hạ tầng Cảng giai đoạn một (đến 2025) là 5,45 tỷ USD (tương đương 125.000 tỷ).

Ông Thanh cho rằng Bộ trưởng mới cần quan tâm chống xuống cấp và tụt hậu của ngành đường sắt. 50 năm qua, Việt Nam gần như “quên” đầu tư cho đường sắt khiến chất lượng phương tiện, hạ tầng tụt hậu, thị phần giảm sút.

“Tôi kỳ vọng Bộ trưởng mới sẽ có sức bật mạnh hơn về tuổi trẻ, trí tuệ, không chỉ làm một hay nửa nhiệm kỳ mà sẽ gắn bó lâu dài với ngành giao thông”, ông Thanh nói.