Trẻ bị bệnh đái tháo đường, làm sao nhận biết?

Bác sĩ Tuấn thăm khám cho bệnh nhân đang điều trị tại Bệnh viện Nội tiết trung ương 

Đái tháo đường thường gặp ở người trung niên, cao tuổi. Thế nhưng những năm gần đây, lượng bệnh nhi mắc đái tháo đường có xu hướng gia tăng, trẻ hóa bệnh lý không lây nhiễm này.

8 tuổi đã mắc đái tháo đường

Bác sĩ Nguyễn Mạnh Tuấn, khoa nội tiết Bệnh viện Nội tiết trung ương, cho hay đang điều trị cho một bệnh nhi 8 tuổi mắc đái tháo đường type 1 được chẩn đoán lần đầu.

Mẹ bệnh nhi cho biết thời gian gần đây cháu bé có xuất hiện các triệu chứng như mệt, khát nước, uống nhiều, đi tiểu nhiều, gầy sút cân. Gia đình đưa bé đi khám tại Bệnh viện Nội tiết trung ương.

“Bé nhập viện trong tình trạng đường huyết cao 26,1 mmol/l, cao gấp nhiều lần người bình thường kèm theo dấu hiệu mất nước.

Sau khi vào viện và được làm các xét nghiệm chẩn đoán xác định, bé đã được điều trị tích cực, bù dịch, kiểm soát đường huyết bằng insulin, tư vấn và điều chỉnh thực hiện chế độ dinh dưỡng.

Sau gần một tuần điều trị tình trạng của bé đã cải thiện rất tốt, đường huyết đã ổn định hơn. Đây chỉ là một trong số rất nhiều trường hợp đái tháo đường type 1 ở trẻ em đã được điều trị tại bệnh viện”, bác sĩ Tuấn thông tin.

Thời gian gần đây, Bệnh viện Nhi trung ương cũng tiếp nhận bệnh nhi mắc đái tháo đường gia tăng.

Cụ thể, nếu trước đây bệnh viện chỉ tiếp nhận từ 10-20 bệnh nhi mắc đái tháo đường/năm thì gần đây mỗi năm có đến 80 trẻ được chẩn đoán mắc đái tháo đường.

Tỉ lệ mắc bệnh đái tháo đường type 1 ở trẻ em ngày càng có xu thế gia tăng tại các nước có thu nhập trung bình và thấp, trong đó có Việt Nam.

TS.BS Vũ Chí Dũng, giám đốc Trung tâm nội tiết – chuyển hóa – di truyền và liệu pháp phân tử, Bệnh viện Nhi trung ương, cho hay đái tháo đường ở trẻ em và vị thành niên được phân làm các nhóm chính là đái tháo đường type 1, đái tháo đường type 2, đái tháo đường do di truyền đơn gene di truyền từ cha mẹ và rối loạn miễn dịch khiến phá hủy tế bào beta tụy, gây thiếu insulin. Còn đái tháo đường type 2 chủ yếu gặp ở trẻ bị thừa cân, béo phì.

Tại sao đái tháo đường gia tăng ở trẻ em?

Theo bác sĩ Tuấn, đái tháo đường type 1 (hay còn gọi là tiểu đường type 1) là tình trạng bệnh lý xảy ra khi tuyến tụy không sản xuất được hoặc sản xuất rất ít insulin dẫn đến thiếu hụt insulin nội sinh nghiêm trọng. Nguyên nhân gây đái tháo đường type 1 có tới 95% trường hợp do cơ chế tự miễn và 5% không rõ nguyên nhân.

Cụ thể, đái tháo đường type 1 thường được gọi là đái tháo đường phụ thuộc insulin. Nếu không có insulin, glucose trong máu không thể đi vào tế bào và tích tụ dần trong máu dẫn đến tăng đường máu, trong khi các tế bào lại bị “đói năng lượng” do không thể tiếp nhận được glucose.

Khi lượng đường trong máu tăng cao kéo dài sẽ gây hại cho cơ thể, gây ra nhiều triệu chứng và biến chứng nguy hiểm của bệnh đái tháo đường.

“Bệnh có thể khởi phát từ vài tháng tuổi, độ tuổi hay gặp nhất là 10-14 tuổi. Tỉ lệ nam/nữ là tương đương nhau. Đái tháo đường type 1 chiếm khoảng 5-10% trong số người mắc bệnh đái tháo đường.

Ngoài nguyên nhân do cơ chế tự miễn, không rõ nguyên nhân thì một vài yếu tố nguy cơ như nhiễm vi rút Coxsackie, Rubella, Cytomegalo… hoặc chế độ ăn tiếp xúc sớm với sữa bò cũng có liên quan tới việc khởi phát bệnh.

Một số kháng thể kháng tế bào beta của tụy cũng có thể tìm thấy ở phần lớn bệnh nhân đái tháo đường type 1″, bác sĩ Tuấn cho hay.

Theo các bác sĩ, không giống như bệnh đái tháo đường type 1, bệnh đái tháo đường type 2 đôi khi có thể được ngăn ngừa.

Những trẻ tăng cân quá mức, béo phì và lối sống ít vận động là những nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2.

Trước đây, bệnh đái tháo đường type 2 thường chỉ xảy ra ở người lớn. Nhưng hiện nay, ngày càng nhiều trẻ em và thanh thiếu niên được chẩn đoán mắc bệnh đái tháo đường type 2, do số lượng trẻ em thừa cân/béo phì ngày càng tăng nhanh.

Có phải bệnh di truyền?

Bác sĩ Tuấn cho hay trước đây nhiều người nhầm lẫn rằng đái tháo đường type 1 là một bệnh lý di truyền, điều này không đúng.

Đái tháo đường type 1 không được xếp vào nhóm bệnh rối loạn di truyền. Tuy nhiên, một người có khả năng mắc bệnh đái tháo đường type 1 cao hơn nếu có người thân trực hệ chẳng hạn như cha mẹ hoặc anh chị em mắc bệnh này.

Các bác sĩ khuyến cáo khi có các triệu chứng như: khát nước, uống nhiều, tiểu nhiều, gầy sút cân, mệt mỏi, mờ mắt, đái dầm mới ở trẻ chưa bị trước đây; đặc biệt kèm theo các triệu chứng đau bụng, nôn, rối loạn ý thức, thở nhanh sâu thì cần phải đưa ngay người bệnh tới cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán xác định và điều trị một cách kịp thời.

Bệnh đái tháo đường được chẩn đoán và điều trị sớm sẽ có thể duy trì, kiểm soát đường huyết tốt hơn, tránh những biến chứng của bệnh.

Bên cạnh đó, để phòng tránh đái tháo đường type 2 cho trẻ, các bác sĩ Bệnh viện Nhi trung ương khuyến cáo cha mẹ cần xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, lành mạnh, hạn chế thức ăn đồ uống có đường; khuyến khích trẻ vận động thể chất, hạn chế nguy cơ tăng cân và giúp ngăn ngừa sự khởi phát của bệnh đái tháo đường type 2.