Giá đang nóng, đừng tăng học phí!

Về mặt kinh tế – xã hội, theo nhiều chuyên gia, việc tăng học phí vào thời điểm mà phụ huynh cũng phải chi tiêu nhiều khoản khác như đồng phục, sách vở… vào dịp năm học mới cũng có thể gây sức ép lên lạm phát.

Có thể hoãn được không?

Ngồi tính toán về bài toán tiền trường, cô Mai – giáo viên một trường mầm non tư thục ở quận Bình Tân – cho biết đến nay cô và chồng mới đi làm được vài tháng, tổng thu nhập của cả nhà hiện là 12,5 triệu đồng/tháng.

Trong đó, với 2 con đang học lớp 5 và lớp 6 hiện tiền trường mỗi tháng là 3.325.000 đồng. “Đó là năm nay con tôi được miễn học phí chính khóa và cũng không phải đóng quỹ phụ huynh, không phải mua đồng phục, sách vở cũng được khu phố tặng” – cô Mai tính toán.

Rồi cô Mai nói mới nghĩ đến đã thấy lo nếu học phí tăng và tăng ngay vào thời điểm còn phải chi nhiều khoản khác như đồng phục, sách vở, dụng cụ học tập… cũng đang có chiều hướng tăng giá. “Liệu có thể hoãn chủ trương này không?” – cô Mai đặt câu hỏi.

Tương tự, bà Nguyễn Thị Hồng Lam – phụ huynh có 2 con học THPT ở quận 12 – nói quy định đã có nhưng có thể sửa lại là tạm thời chưa tăng học phí để nhiều người khó khăn vực dậy nền kinh tế gia đình trước đã hay không, dù học phí mới chỉ là một trong số nhiều lo lắng khác.

Lãnh đạo một trường trung học ở quận Tân Phú phân tích mặc dù cùng mang chữ “quận” nhưng những quận vùng ven như Bình Tân, Tân Phú, Gò Vấp… còn nhiều gia đình khó khăn. Thời gian dịch bệnh vừa qua, rất nhiều phụ huynh ở trường bị mất việc, không có thu nhập.

“Dịch bệnh bùng phát khiến cuộc sống của nhiều gia đình ở TP.HCM lâm vào cảnh khó khăn hơn. Tôi nghĩ trước khi quyết định tăng học phí, HĐND TP.HCM nên khảo sát xem hơn 1 triệu gia đình có con đang học bậc mầm non, THCS, THPT (bậc tiểu học được miễn học phí – PV) trên địa bàn TP thì có bao nhiêu gia đình “chịu đựng” được mức học phí mới?” – cô H.V., giáo viên lớp 11 ở TP Thủ Đức, đề nghị.

Cô V. còn đề nghị nên cho phụ huynh ở khu vực vùng ven được đóng học phí cho con em theo mức như các huyện ngoại thành, vì ngay cả ở TP Thủ Đức nhưng vẫn còn nhiều gia đình khó khăn, nhất là ở thời điểm này, cuộc sống mới chỉ có thể gọi là tạm ổn trong quá trình phục hồi kinh tế.

Không nên vào lúc này

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh giá cả nhiều loại hàng hóa quan trọng trong nền kinh tế đều tăng thì các địa phương chưa nên tăng học phí ở thời điểm hiện tại mà cần phải chọn thời điểm hợp lý hơn.

Ông Nguyễn Quang Đồng, viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông, nhận định việc tăng học phí không thể cào bằng giữa khu vực công và khu vực tư. Khu vực tư thục có thể tăng cao vì phụ huynh đã chọn cho con theo học trường tư thường là những người khá giả, họ chấp nhận mức phí cao hơn.

Với khu vực trường công ở cấp mầm non, THCS, THPT dành cho đa số thì đây không phải là thời điểm phù hợp để tăng học phí. “Hiện giá cả các mặt hàng khác cũng đang tăng, nên người dân vẫn cần được Nhà nước trợ giá học phí cho khu vực trường công ở thời điểm này”, ông Đồng nêu vấn đề. Ngoài chuyện tăng học phí, ông Đồng cũng cho rằng việc tăng giá sách giáo khoa, đồ dùng học tập thời gian qua cũng chưa hợp lý.

TS Ngô Trí Long, nguyên viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), cho rằng học phí là loại giá dịch vụ thuộc danh mục Nhà nước quản lý giá. Vì thế, trong bối cảnh cả xã hội vừa trải qua dịch COVID-19, thu nhập của người dân còn hạn chế thì không nên tăng học phí ở thời điểm này.

Mức tăng học phí tại các địa phương cần được cân nhắc cho phù hợp với sức chịu đựng của đa số người dân, điều này rất quan trọng.

Học phí tác động tới hầu hết các gia đình, vì nhà nào cũng có con đi học nên cần cân nhắc kỹ tác động trước khi quyết định tăng học phí – ông Long nhấn mạnh. Ngay cả việc tăng giá bán sách giáo khoa thời gian qua cũng cần các cơ quan quản lý vào cuộc làm rõ chứ không thể đẩy hết cho người tiêu dùng được.

Tăng chi phí giáo dục: CPI tăng đến 1,05%

Bà Nguyễn Thu Oanh – vụ trưởng Vụ Thống kê giá, Tổng cục Thống kê – cho biết tác động của việc thực hiện lộ trình điều chỉnh giá dịch vụ giáo dục theo nghị định 81 trong thời gian tới là rất lớn.

Tổng cục Thống kê ước tính giá dịch vụ giáo dục (học phí các khoản khác liên quan) điều chỉnh sẽ làm cho CPI bình quân cả nước năm 2022 tăng thêm khoảng 0,55 – 1,05%. Bên cạnh đó, việc tăng giá sách giáo khoa cũng làm CPI bình quân cả nước năm 2022 tăng thêm khoảng 0,05%.

“Để đạt được cả hai mục tiêu giữ CPI bình quân khoảng 4% và điều chỉnh giá một số mặt hàng do Nhà nước quản lý trong năm nay là điều không hề đơn giản”, bà Oanh nhấn mạnh.

TS Bùi Trinh, chuyên gia về thống kê, cho rằng mức tính CPI 4 tháng đầu năm tăng 2,1% so với cùng kỳ năm trước là chưa phản ánh hết tốc độ tăng giá thực tế các loại hàng hóa thời gian qua. Con số lạm phát chưa phản ánh hết khó khăn của người tiêu dùng.

Một khó khăn trong kiểm soát lạm phát từ nay đến cuối năm, theo chuyên gia này, là Trung Quốc vẫn đang thực hiện chính sách zero COVID nên hàng hóa nhập khẩu sẽ khan hiếm hơn; nguyên, nhiên liệu đầu vào sẽ tiếp tục tăng giá.

Với bối cảnh đó, nếu các bộ, ngành không có giải pháp để kiểm soát kịp thời các loại hàng hóa quan trọng như xăng dầu, sắt thép, giá các loại dịch vụ giáo dục… thì không thể đạt được mục tiêu kiểm soát dưới 4% mà Quốc hội đã đề ra.

Cùng quan điểm này, ông Long cũng khẳng định CPI 4 tháng đã tăng 2,1% so với cùng kỳ năm trước, trong khi đà tăng giá hàng hóa chưa dừng lại. Thực trạng này cho thấy mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4% trong năm nay là một thách thức rất lớn. Vì vậy, cần kiểm soát tốt giá các loại dịch vụ công, trong đó có học phí để hy vọng góp phần kiềm chế được lạm phát.

Nên giãn thời gian tăng học phí giữa các địa phương

Theo bà Nguyễn Thu Oanh, để giảm áp lực lạm phát, Tổng cục Thống kê đang kiến nghị Chính phủ nên giãn việc tăng học phí giữa các địa phương, các đợt điều chỉnh học phí có thể vào các tháng 8, 9, 10. Nên tận dụng các tháng có CPI tăng thấp để điều chỉnh giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý nhằm hạn chế lạm phát kỳ vọng.

Nếu CPI liên tục tăng cao sẽ tạo ra lạm phát kỳ vọng rất lớn và số liệu so với cùng kỳ sẽ cao, tạo áp lực điều hành lạm phát cho năm sau.

TP.HCM đề xuất học phí bậc THCS tăng 5 lần

Ông Lê Hoài Nam, phó giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM, cho biết sở đề xuất mức học phí mới của các cấp học, bậc học là thực hiện theo nghị định 81 của Chính phủ (về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập, giá dịch vụ trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo, ban hành ngày 27-8-2021). Theo đó:

* Bậc mầm non: các quận tại TP.HCM từ 200.000 đồng lên 300.000 đồng/trẻ/tháng. Các huyện giữ nguyên mức 120.000 đồng/học sinh/tháng.

Các lớp mẫu giáo thuộc quận từ 160.000 đồng lên 300.000 đồng/học sinh/tháng. Các huyện giữ nguyên mức 100.000 đồng/học sinh/tháng.

* Bậc THCS: học sinh ở các quận từ 60.000 đồng lên 300.000 đồng/học sinh/tháng, tăng 5 lần so với trước.

Học sinh bậc THCS, GDTX THCS thuộc các huyện tại TP.HCM từ 30.000 đồng lên 70.000 đồng/tháng/học sinh, tăng 40.000 đồng/học sinh/tháng.

* Bậc THPT: học sinh thuộc các quận từ 120.000 đồng lên 300.000 đồng/học sinh/tháng.

Học sinh các huyện từ 100.000 đồng lên 200.000 đồng/học sinh/tháng.

Đóng gộp đầu năm học, sao mà chịu thấu

Theo lãnh đạo Sở GD-ĐT Hà Nội, đến thời điểm này Hà Nội chưa quyết định về mức học phí các cấp học phổ thông năm học 2022-2023.

Tuy nhiên, đây là việc sẽ phải cân nhắc thận trọng vì năm học trước dự định tăng học phí theo lộ trình đã vấp phải phản ứng trái chiều của phụ huynh học sinh. Trong khi năm 2021, tác động của dịch COVID-19 đến đời sống người dân nói chung lớn hơn năm 2020 nên cũng nhiều khó khăn hơn.

Chia sẻ về việc này, anh Phạm Anh Tuấn, phụ huynh có 2 con đang học THCS, cho rằng đi kèm với việc tăng học phí theo lộ trình, ngành giáo dục cần có giải pháp để giải quyết dứt điểm việc lạm thu tiền trường với nhiều khoản thu khác nhau thì sẽ dễ thuyết phục người dân hơn.

Vì hiện tại, nếu bóc tách mức học phí đang áp dụng thì không quá lớn nhưng trong một năm học, phụ huynh phải đóng rất nhiều khoản thu, trong đó có các khoản thu dưới danh nghĩa xã hội hóa.

Thêm các chi phí khác phục vụ trực tiếp học sinh: tiền SGK, đồ dùng học tập, đồng phục, tiền dịch vụ đưa đón bằng ôtô, tiền ăn bán trú… Có những khoản hợp lý, có khoản thu cao, thu không hợp lý.

Tình trạng thu gộp vào đầu năm vẫn diễn ra ở một số trường nên câu chuyện tiền trường luôn là gánh nặng, nhất là đối với các gia đình có mức thu nhập không ổn định, bị ảnh hưởng bởi COVID-19 thời gian qua.

Bên cạnh đó, ý kiến nhiều phụ huynh, nhất là phụ huynh ở các khu vực có mức thu nhập không ổn định, thiếu việc, mất việc do COVID-19, cho rằng không nên tăng học phí, thậm chí phải giảm tiền trường.

“Nhà nước cần hỗ trợ để các nhà trường xây dựng tủ SGK dùng chung cho học sinh nghèo mượn vì chỉ riêng giá SGK ở các lớp học chương trình mới năm nay đã là gánh nặng với phụ huynh” – anh Nguyễn Hậu Giang, một phụ huynh Trường tiểu học Dịch Vọng B (Cầu Giấy, Hà Nội), nêu ý kiến.