Đóng bảo hiểm xã hội 10 – 15 năm vẫn được nhận lương hưu?

Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 8-6, ông Phạm Trường Giang, vụ trưởng Vụ đóng Bảo hiểm xã hội (BHXH – Bộ LĐ-TB & XH), cho biết cơ quan này đã lập hồ sơ đề nghị sửa đổi Luật BHXH 2014 (có hiệu lực từ 1-1-2016) và gửi các bộ, ngành liên quan để xin ý kiến.

2025: 55% người có lương hưu

“Một trong những điểm mới, quan trọng và được nhiều người quan tâm nhất ở lần sửa đổi lần này là chúng tôi đề xuất rút ngắn thời gian đóng BHXH. Thay vì đóng BHXH từ 20 năm trở lên mới được nhận lương hưu, chúng tôi đề xuất giảm dần số năm đóng xuống còn 15 năm, hướng tới 10 năm. Tức đóng BHXH đủ 15 năm, 10 năm cũng sẽ được nhận lương hưu.

Tất nhiên, thời gian đóng ngắn hơn thì mức hưởng lương hưu cũng sẽ thấp hơn” – ông Nguyễn Duy Cường, phó vụ trưởng Vụ BHXH, giải thích thêm.

Theo ông Cường, Bộ LĐ-TB&XH lập hồ sơ đề nghị và gửi các bộ, ngành xin ý kiến. Bộ LĐ- TB&XH sẽ tổng hợp ý kiến của các bộ, ngành để hoàn chỉnh hồ sơ đề nghị và gửi Bộ Tư pháp thẩm định.

Sau khi Bộ Tư pháp thẩm định sẽ gửi Chính phủ xem xét, cho ý kiến. Nếu đồng ý, Chính phủ sẽ tiếp tục trình Quốc hội xin đưa vào chương trình của Quốc hội để sửa Luật BHXH, và đến khi đó các bộ phận liên quan sẽ chính thức bắt tay vào xây dựng các nội dung cần sửa đổi…

Phó vụ trưởng Vụ BHXH cho biết mục tiêu nghị quyết 28 về cải cách chính sách BHXH đặt ra là đến năm 2021 có khoảng 45% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội và đến năm 2025 con số này tăng lên 55%.

Nghị quyết cũng chỉ rõ giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp, tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia BHXH thấp nhưng vẫn được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH.

Đây là một thách thức lớn, trong khi chính sách BHXH còn nhiều bất cập và chưa phù hợp tốc độ già hóa dân số.

66,5% người lao động chưa tham gia BHXH

Tuy nhiên, theo thống kê của Bộ LĐ-TB&XH, đến thời điểm cuối năm 2020 mới chỉ có gần 33,5% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH, vẫn còn gần 32 triệu người trong lực lượng lao động ở độ tuổi lao động (khoảng 66,5%) chưa tham gia BHXH. Còn hơn 9,2 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu chưa được hưởng một tầng an sinh nào khác.

Cần sớm sửa Luật BHXH

Bộ LĐ-TB&XH cũng chỉ ra Luật BHXH năm 2014 hiện đã xuất hiện những hạn chế, bất cập nên cần thiết phải sửa đổi, bổ sung.

Cụ thể, diện bao phủ BHXH theo quy định của pháp luật cũng như quy mô tham gia BHXH trên thực tế còn thấp; quỹ hưu trí và tử tuất khó đảm bảo cân đối trong dài hạn do chính sách BHXH hiện hành được kế thừa từ các chính sách BHXH trong giai đoạn kế hoạch hóa tập trung, thiết kế dành cho công nhân viên chức khu vực nhà nước, do ngân sách nhà nước đảm bảo.

Khi mở rộng ra các khu vực kinh tế khác thì chính sách chưa được sửa đổi, bổ sung kịp thời, chưa phù hợp với sự thay đổi về đặc điểm của quy mô và cơ cấu dân số, chưa phù hợp với nguyên tắc đóng – hưởng và cân đối giữa mức đóng – mức hưởng, dẫn đến quỹ hưu trí và tử tuất khó đảm bảo khả năng cân đối trong dài hạn; c

Chính sách BHXH thiếu sự chia sẻ; điều kiện hưởng BHXH một lần khá dễ dàng, và đặc biệt là quy định điều kiện về thời gian tối thiểu được hưởng lương hưu quá chặt chẽ dẫn đến số người đang tham gia rời bỏ hệ thống BHXH trước tuổi nghỉ hưu khá lớn.