Xử lý nợ thuế: Thực trạng và giải pháp

Do nền kinh tế những năm gần đây gặp nhiều khó khăn nên hoạt động sản xuất – kinh doanh của các doanh nghiệp bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Giá các mặt hàng nông sản luôn ở mức thấp, tiêu thụ hàng hóa chậm, chậm thanh toán tiền hàng… dẫn đến doanh nghiệp khó khăn về tài chính và chiếm dụng vốn lẫn nhau để duy trì hoạt động.

Đây là nguyên nhân chính dẫn đến nợ thuế tăng và để hạn chế tình trạng này, bảo đảm thu ngân sách đạt, vượt chỉ tiêu đề ra, đòi hỏi ngành thuế phải vào cuộc quyết liệt cùng sự hỗ trợ tích cực của các cấp, ngành.

Năm 2016, nguồn thu từ cao su giảm do giá mủ giảm sâu. Trong ảnh: giờ giao mủ của công nhân Công ty cao su Phú Thịnh

Tạo điều kiện thuận lợi cho  đối tượng nộp thuế

Theo báo cáo của Cục Thuế, tổng thu ngân sách 10 tháng năm 2016 đạt 3.154 tỷ đồng, bằng 85% dự toán điều chỉnh của HĐND, UBND tỉnh giao. Ước thu cả năm là 3.780 tỷ đồng, đạt 101% dự toán điều chỉnh tỉnh giao, bằng 107% so với cùng kỳ năm 2015. Nguồn thu đạt do các ngành phối hợp đẩy mạnh đấu giá các dự án khu dân cư, huy động kịp thời tiền sử dụng đất phải nộp vào ngân sách nhà nước. Các địa phương có nhiều giải pháp thu hút, khuyến khích đầu tư vào các khu công nghiệp, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp để đẩy mạnh phát triển sản xuất – kinh doanh, nhất là về tín dụng, thị trường tiêu thụ, đổi mới công nghệ… Đồng thời tập trung chỉ đạo công tác chống thất thu thuế trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ và ăn uống.

Theo ông Nguyễn Xuân Thành, Phó cục trưởng Cục Thuế, để doanh nghiệp và người nộp thuế hiểu và chấp hành tốt nghĩa vụ đóng góp cho ngân sách nhà nước, ngành đã đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn các luật thuế và chính sách thuế bằng nhiều hình thức. Thực hiện tốt cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế theo phương châm tạo thuận lợi, sự hài lòng ngày càng cao cho người nộp thuế. Xóa bỏ các thủ tục rườm rà, hỗ trợ và giải đáp các vướng mắc về chính sách thuế, giúp người nộp thuế yên tâm sản xuất – kinh doanh… Đồng thời tăng cường kỷ luật, kỷ cương, đổi mới phương pháp làm việc, củng cố nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, tạo sự chuyển biến về chất lượng nguồn nhân lực ngành thuế đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Các tổ chức, cá nhân thực hiện tốt nghĩa vụ thuế với nhà nước được biểu dương, khen thưởng kịp thời để ngày càng có nhiều tổ chức, cá nhân nộp thuế tốt hơn.

…nhưng số nợ vẫn cao

Mặc dù kết quả thu đạt chỉ tiêu đề ra, nhưng tính đến ngày 31-10, tổng nợ thuế vẫn còn trên 1.016 tỷ đồng, chiếm 30,61% so với ước thu năm 2016 của toàn ngành. Trong đó nhóm nợ khó thu trên 800 tỷ đồng, chiếm 78,8% tổng số nợ. Một số đơn vị có tỷ lệ nợ rất cao, như Phú Riềng (259%), Phước Long (81,59%), Bù Gia Mập (50,73%), Bù Đăng (39,96%)…

Nguyên nhân do doanh nghiệp vẫn còn gặp nhiều khó khăn do sức cạnh tranh thấp, giá bán mủ cao su ở mức thấp nhất so với nhiều năm gần đây, các loại nông sản chủ lực bị mất mùa, giá không ổn định… Một số doanh nghiệp lợi dụng chính sách ưu đãi của nhà nước chiếm dụng tiền thuế lấy vốn sản xuất – kinh doanh, thậm chí không tuân thủ nghĩa vụ nộp thuế. Nhiều trường hợp người nộp thuế kinh doanh thua lỗ đã tự giải thể, phá sản, bỏ khỏi địa chỉ kinh doanh còn nợ thuế nên vẫn phát sinh tiền phạt do chậm nộp làm cho tổng tiền thuế nợ tiếp tục tăng. Thậm chí, nhiều khoản tiền thuế nợ không thể thu được trong nhiều năm, nhưng cũng không thể xử lý xóa nợ. Bởi chính sách chưa có quy định xử lý đối với những trường hợp người nộp thuế không có khả năng nộp thuế nhưng không thể xóa nợ tiền thuế, tiền phạt…

Năm 2016, nguồn thu ngân sách từ các doanh nghiệp chế biến điều ở 5 huyện đặc biệt khó khăn (Bù Đăng, Lộc Ninh, Bù Đốp, Bù Gia Mập, Phú Riềng) giảm do được Chính phủ miễn thuế thu nhập doanh nghiệp. – Trong ảnh: Nông dân huyện Bù Đốp phơi điều sau thu hoạch

Kế đến là nhiều doanh nghiệp nợ khoản tiền đất khá cao hay khó khăn về tài chính nên chậm nộp tiền sử dụng đất đến hạn. Hoặc các dự án đất đã trúng đấu giá chưa nộp kịp thời vào ngân sách nhà nước. Nhiều trường hợp nợ đọng với số tiền lớn, như Công ty cổ phần đầu tư và phát triển HHP (19 tỷ đồng), Công ty Việt Phương (15 tỷ đồng), Công ty Quang Minh Tiến (2 tỷ đồng)… Mặt khác, hầu hết doanh nghiệp có số thuế nợ trên 90 ngày và hết thời gian gia hạn nộp thuế là các đơn vị thực sự khó khăn về tài chính, không có khả năng thanh toán, tài khoản ngân hàng không có số dư, tài sản đã thế chấp để vay vốn kinh doanh, không có công nợ phải thu với khách hàng… nên việc cưỡng chế nợ thuế gặp rất nhiều khó khăn.

Thu hồi nợ phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp

Tại buổi làm việc với Ban Kinh tế – Ngân sách HĐND tỉnh về tình hình thu ngân sách nhà nước, bà Hồ Mỹ Phượng, Phó trưởng phòng Kê khai và kế toán thuế, Cục Thuế cho hay: Để thu hồi nợ đọng, ngoài việc thu nợ phát sinh cục sẽ giao chỉ tiêu thu nợ trong từng quý của năm 2017 đến từng cán bộ phân theo mỗi tháng. Rà soát, củng cố hồ sơ phân loại đối với các khoản nợ khó thu đến ngày 31-12 theo quy trình quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế. Đôn đốc thu các khoản nợ qua thanh tra, kiểm tra, kiểm toán nhà nước, các khoản xử phạt vi phạm hành chính trong năm 2015-2016, phấn đấu thu đạt 95% bộ thuế phát sinh hằng tháng

“Ngành còn phối hợp với các ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng cung cấp, trao đổi thông tin về số dư tài khoản, thực hiện nghiêm túc các quyết định cưỡng chế theo yêu cầu của cơ quan thuế thông qua tài khoản và tài sản thế chấp của người nợ thuế theo quy định pháp luật. Cùng với cơ quan tài chính, tài nguyên – môi trường xác định số nợ tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, tiền thuê đất, tiền sử dụng đất của các doanh nghiệp, báo cáo UBND đồng cấp xử lý với các dự án đã ngừng hoạt động và ra quyết định ngừng cấp phép khai thác, thu hồi đất với các trường hợp nợ đọng thuế. Công khai thông tin người nợ thuế theo đề nghị của cơ quan thuế trên các phương tiện thông tin đại chúng… Đồng thời, rà soát các đối tượng nợ thuế lớn, kéo dài; trường hợp người nộp thuế cố tình chây ỳ hoặc không còn hoạt động kinh doanh tại địa điểm đăng ký; gửi văn bản, thông báo không có hồi âm… lập danh sách thông báo cho cơ quan đăng ký kinh doanh để phối hợp xử lý, đồng thời gửi Công an tỉnh phối hợp thu hồi nợ thuế” – bà Phượng cho biết thêm.

Theo báo cáo của Cục Thuế, ngoài những khó khăn trong việc thu hồi nợ đọng, còn có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng đến thu ngân sách nhà nước năm 2016. Đó là phải miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ở địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn theo Nghị định số 118/2015/NĐ-CP của Chính phủ; thời tiết không thuận lợi làm giảm công suất, sản lượng của các công ty thủy điện; một số doanh nghiệp trọng điểm đang trong giai đoạn đầu tư hoặc đầu tư mở rộng nên không phát sinh thuế…

Lâm Phương