Cuối năm 2016 và đầu năm 2017, thời tiết trên địa bàn tỉnh Bình có nhiều biến đổi bất thường. Hằng năm bước vào tháng 12 là mùa cao su, điều thay lá và trổ hoa. Như thường lệ trong những ngày người dân nô nức đón tết cổ truyền dân tộc thì những người nông dân trồng điều phải tranh thủ vào vườn lượm điều. Nhưng đến thời điểm này cây điều mới bắt đầu trổ bông mạnh, khiến người dân trồng điều mừng thầm nhưng cũng rất lo lắng, muộn phiền.
Đúng như những linh cảm người trồng điều, từ mùng 4 tới mùng 7 tết Âm lịch, trên địa bàn tỉnh Bình Phước liên tục xuất hiện những cơn mưa trái mùa cộng với sương muối đã gây ảnh hưởng nặng đến sự sinh trưởng của bông và trái điều non. Đặc biệt, đây là thời điểm đợt cây điều trổ bông rất mạnh nên bị ảnh hưởng rất nặng. Hầu hết bông và trái điều non điều bị cháy và héo, khả năng mất mùa là rất cao.
Nhìn vườn điều đang trong giai đoạn điều trổ bông mạnh nhưng phần lớn đều bị khô, một số hạt non bị héo, anh Điểu Thanh (thôn Sơn Lập, xã Thọ Sơn, huyện Bù Đăng) chua xót cho biết, năm nay điều trổ bông muộn so với các năm trước hơn cả tháng. Nếu như mọi năm, vào tháng 12 bông điều bắt đầu ra bông và kết trái gặp sương muối và mưa rào thì sẽ ảnh hưởng nhẹ và kết quả ra bông đợt 2 sẽ có kết quả tốt hơn. Nhưng năm nay, đúng vào thời điểm điều trổ bông mạnh và quyết định công sức lao động cả năm thì lại gặp mưa lớn và liên tục khiến bông và trái điều non gần như là trụi hoàn toàn. Đợt ra hoa tiếp theo sẽ giảm mạnh và khả năng mất mùa điều năm nay là rất cao.
Tại huyện Lộc Ninh và Hớn Quản, ngoài những cơn mưa trái mùa còn xuất hiện không khí lạnh kèm sương muối và gió đã ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình kết trái điều. Một số xã như An Khường (Hớn Quản), Lộc Khánh (Lộc Ninh),… đến khoảng 8 giờ sáng (từ ngày mùng 3 đến mùng 8 tết) vẫn còn sương mù dày đặc. Qua đó, những bông đang nở sẽ khô và teo tóp lại. Riêng những trái non đang lú nhú chuẩn bị kết trái sẽ héo và đen.
Ông Điểu Diên (ấp 2, xã An Khương, huyện Hớn Quản) ngao ngán lắc đầu, “Năm nay người dân trồng điều chắc sạch tay rồi, hai đợt điều ra hoa đều gặp phải mưa và sương muối. Trong tết người dân yên tâm ăn tết được vài hôm, nhưng sau đó toàn bộ hoa và trái điều non bị héo hết do mưa. Thời tiết năm nay lạ và khắc nghiệt quá!”.
Không chỉ gia đình ông Điểu Diên, mà còn rất nhiều hộ gia đình tiếp giáp hai huyện Lộc Ninh và Hớn Quản bị ảnh hưởng nặng nề bởi các đợt mưa trái mùa cũng như sương muối.
Còn trên địa bàn huyện Bù Gia Mập cũng một số địa bàn xã cũng bị ảnh hưởng nặng từ trận mưa trong dịp tết nguyên đán. Một số nhà vườn cũng tích cực phun các loại hóa chất dưỡng bông, dưỡng trái, chống các loại sâu bệnh nhằm giảm bất thiệt hại do các trận mưa bất thường vừa qua.
Anh Điểu Jây chua xót nhìn những bông điều và trái điều non bị khô héo do mưa thất thường |
Gia đình anh Điểu Jây (thôn Sơn Trung, Xã Đức Hạnh, huyện Bù Gia Mập) có diện tích hơn 1 ha tại thôn Hai Căn, xã Phú Nghĩa điều đang thời kỳ trổ bông nhưng bị khô bông trên 80%. Năm ngoái gia đình anh thu về gần 40 triệu đồng, nhưng theo dự đoán năm nay chưa được 10 triệu đồng.
Anh Jây cho biết: “Năm nay, bông điều ra hoa muộn so với mọi năm, đúng vào thời điểm quan trọng nhất thì gặp phải nhưng trận mưa trái mùa, trôi sạch công sức cả mùa người dân. Nếu như bông đang trổ đẹp và đang kết trái mạnh như thế này mà đặt vào lúc trước và trong tết một tuần thì giờ có mưa thế nào thì cũng không ảnh hưởng gì. Nông dân đúng là khổ, mọi thứ đều phải phụ thuộc vào ông trời”
Theo nhiều hộ dân trồng điều tại huyện Bù Gia Mập năm nay do thời tiết bất thường nên hầu hết vườn điều ra hoa chậm, khả năng thu hoạch sẽ chậm hơn so với vụ thu hoạch năm ngoái. Trước sự thay đổi bất thường của thời tiết, nhiều hộ dân trồng điều rất lo lắng khả năng giảm mạnh lượng hoặc có thể mất trắng cả mùa vụ.
Ông Ngyễn Thanh Toàn – Chủ tịch Hội Nông dân xã Đức Hạnh, huyện Bù Gia Mập cho biết: “Với thời tiết bất thường năm nay, nhà vườn cũng chưa đánh giá được mức độ thiệt hại từ các trận mưa trái mùa. Điều là cây phụ thuộc trên 60% vào điều kiện tự nhiên nên mỗi khi có những trận mưa liên tục nhiều lần, không khí lạnh kèm sương muối sẽ ảnh hưởng đến quá trình đậu trái của bông điều. Lúc bông đang trong thời kỳ trổ bông rất dễ bị khô bong, đây cũng là đặc tính khó chịu của cây điều. Để hạn chế hay có biện pháp khắc phục với thời tiết bất thương như vậy là không thể.
Những bông điều bị khô héo do gặp phải mưa thất thường |
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bình Phước có khoảng trên 134.000 ha điều. Đây là địa phương được coi là “thủ phủ điều” của cả nước chiếm hơn 50% diện tích. Cây điều tập trung chủ yếu là ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Số diện tích cây điều hầu hết tập trung vào những hộ gia đình từ trung bình đến hộ nghèo. Đây còn là một loại cây công nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện khí hậu nên việc mất mùa thường xuyên xảy ra.
Đầu vụ, khi điều mới bắt đầu thay là và trổ bông thì giá điều đạt tới đỉnh điểm từ 50-60 ngàn đồng/kg điều khô. Nhưng người nông dân lại phải đối diện với một mùa điều được giá nhưng mất mùa, giảm mạnh về sản lượng do thời tiết thay đổi bất thường.