Cuộc đời và sự nghiệp của cặp đôi Lưu Quang Vũ Xuân Quỳnh tốn không biết bao nhiêu giấy mực. 3 thập kỷ đã qua, song mỗi khi nhắc tới họ, ai cũng đều ngưỡng mộ, trận trọng và dành những gì đẹp đẽ nhất để nói về 2 nhà thơ Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh.
Vợ chồng nhà thơ Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh ( Ảnh tư liệu).
Xuân Quỳnh, người đàn bà có trái tim rộng lớn và bao dung
Không phải ngẫu nhiên Xuân Quỳnh được mệnh danh là “Nữ hoàng của thi ca và tình yêu”. Thơ Xuân Quỳnh là tiếng vọng của một tâm hồn rộng mở, yêu thương được thể hiện cả trong cuộc sống và khắc họa rõ nét trong thi ca. Nhà thơ Vi Thùy Linh cho rằng: “Sức sống của Xuân Quỳnh không phải từ những công trình, những cuốn sách giáo khoa; không phải từ những bài thơ được phổ nhạc đã trở nên nổi tiếng, mà bởi tình yêu lớn trong trái tim của bà. Và thật nghịch lý khi bà đã từng phải vào viện nhiều lần vì bị đau tim và vì tình yêu của bà luôn khiến cho trái tim quá tải. Ngay cả khi đang hưởng thụ hạnh phúc thì bà cũng luôn lo âu về hạnh phúc của riêng mình.
Tôi từng nói với anh Lưu Minh Vũ- con trai nhà thơ Lưu Quang Vũ rằng: Anh có một người cha vĩ đại và một người má tuyệt vời. Có lẽ sẽ chẳng ai có thể cất lên những câu thơ thấm đẫm tình như trong thơ Xuân Quỳnh khi viết cho con trai riêng của chồng trong bài “Cắt nghĩa” luôn khiến tôi xúc động.
Thơ Xuân Quỳnh không chỉ thể hiện tấm lòng bao dung, rộng mở mà vượt lên tất cả là tình yêu thương vô bờ bến của Xuân Quỳnh dành cho chồng và các con. Xuân Quỳnh là người phụ nữ đặc biệt, đặc biệt bởi cách bà thể hiện tình yêu và lòng quý trọng gia đình nhà chồng, nhất là đối với mẹ chồng cũng khiến nhiều người ghen tỵ. Có người cho rằng không ai giỏi “nịnh” mẹ chồng bằng Xuân Quỳnh khi viết:“Mẹ đâu mẹ của riêng anh”. Và cũng có nhiều người từng bảo: Sao Xuân Quỳnh giỏi “lấy điểm” với nhà chồng thế?. Chắc hẳn những ai yêu thơ Xuân Quỳnh sẽ chẳng bao giờ nghĩ thế?”.
Nhà thơ Vi Thùy Linh khẳng định: “Nếu chỉ nói để lấy lòng gia đình nhà chồng thì không thể viết cho con riêng của chồng những câu thơ mà mỗi khi đọc: “Con làm bằng yêu thương/Của cha và của mẹ/Của bà và của ông/Của má nữa – Biết không/Con làm bằng tất cả?”. Cái cơ thể, tâm hồn ấy còn có cả phần của má nữa. Câu thơ ấy theo tôi là câu thơ đỉnh cao và hẳn người con ruột của thi sĩ Xuân Quỳnh là anh Lưu Tuấn Anh cũng không ghen tị mà sẽ tự hào về mẹ mình, bởi Xuân Quỳnh đã dành tình cảm đặc biệt cho cả 3 người chung và riêng mà không bao giời có ranh giới của tình yêu thương”.
Ai cũng muốn thể hiện tình yêu của mình với Lưu Quang Vũ
| “Chúng ta nhắc nhiều đến Lưu Quang Vũ bởi chúng ta thiếu ông, và khát khao có ông. Trong tần xuất vận hành vũ trụ này bao nhiêu năm mới sinh ra một tài năng như thế?, Vì chúng ta thiếu nên chúng ta càng nhớ và càng ước ao Lưu Quang Vũ hiện diện trong đời sống, không chỉ bởi tính dự báo mà đôi khi nương náu trong nỗi nhớ ấy để an ủi, giải quyết thực tại bộn bề trong xã hội bằng sức sống những vần thơ, câu thoại đầy trí tuệ của ông”- Nhà thơ Vi Thùy Linh. |
Hàng trăm bài thơ với những câu thơ xuất thế, cùng hơn 50 vở kịch, Lưu Quang Vũ đã trở thành hiện tượng trên văn đàn Việt Nam và là thần tượng của biết bao người. Cho tới hôm nay nhiều người vẫn ngưỡng vọng tài năng, trân trọng nhân cách của ông, coi đó như thước đo, làm hành trang cho sự nghiệp của mình.
Nhà thơ Vi Thùy Linh bày tỏ: “Tôi yêu – trọng Lưu Quang Vũ và rất mê tài năng của ông, bởi ngay từ khi xuất hiện ông đã là một sự khác biệt. Tôi đã từng nói chuyện ở Trung tâm ngôn ngữ và văn hóa Pháp về Lưu Quang Vũ rằng: Nếu Lưu Quang Vũ còn sống, tôi cũng sẽ yêu ông. Nếu như ông còn đang hiện hữu thì tôi sẽ bất chấp tuổi tác để đến nói với ông rằng “Tôi Yêu Ông”. Chữ “Yêu” ở đây không phải là yêu đương, luyến ái mà là yêu – trọng một người đàn ông tài năng như thế!”
Sức sáng tạo của Lưu Quang Vũ thật phi thường, 50 vở kịch của ông là nhưng dự báo, mang tầm thời cuộc. Ông nói thay cho những số phận khổ đau trong xã hội, an ủi họ vượt lên số phận trong cuộc sống; khuyến khích họ nói lên khát vọng của con người…
“Mình đọc bằng mắt những tác phẩm thi ca, mình nghe lời thoại qua khẩu hình diễn viên trong các vở diễn… Rất nhiều nghệ sĩ đã tỏa rạng bằng rất các vai diễn trong kịch Lưu Quang Vũ. Những vở kịch được sáng danh trong sự nghiệp của nhiều đạo diễn… tất cả những điều ấy không bao giờ mất đi. Tôi nghĩ, đến thế hệ con cháu chúng ta vẫn cần đến Lưu Quang Vũ, bởi cũng không biết rằng bao giờ sẽ có một Lưu Quang Vũ thứ 2. Ông là độc bản và con người ấy không chỉ để viết hoa theo nghĩa tôn vinh, mà ngay cả khi viết chữ bình thường thì cũng là một người siêu thường. Chỉ người siêu thường mới không có tâm trạng sáng tác của nhà văn Hộ, của giáo Thứ- Nam Cao trong miếng cơm manh áo thường nhật. Trong căn phòng nhỏ hẹp mà vợ là thi sĩ Xuân Quỳnh không bao giờ có bàn để viết mà phải bò ra đất và nhường chiếc bàn con duy nhất cho chồng sáng tạo, trong tình trạng thiếu dầu đốt sáng và căn phòng chật chội. Con người siêu thường ấy đã làm những điều mà không biết bao giờ chúng ta sẽ tìm được một người như thế”. Nhà thơ Vi Thùy Linh bày tỏ.
Gia đình Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh ( Ảnh tư liệu).
Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh: Tình yêu và sự tỏa lan
| Đã có con đường mang tên Lưu Quang Vũ: “Thành phố nơi anh không sinh ra mà luôn nhớ!/Một thành phố cát bay đầy cửa sổ” – đó là một thành phố đáng sống Đà Nẵng đã đi vào thi ca của Xuân Quỳnh. Và thế hệ hôm nay mong trên những con đường của Hà Nội nơi ông có tuổi ấu thơ, trưởng thành và an nghỉ có một con đường mang tên Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh . |
Trải qua những năm tháng thăng trầm lịch sử, so với những văn nghệ sĩ cùng thời, kho tư liệu về Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh trở nên vô giá. Có được vẹn nguyên những di cảo ấy công đầu thuộc về chính gia đình tác giả. Nhà thơ Vi Thùy Linh nhấn mạnh: “Bây giờ chúng ta nhắc nhiều đến Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh và có được nhiều tư liệu quý, đầu tiên là trí tuệ của họ, nhưng sau đó là tình yêu và sự lan tỏa của những người thân trong gia đình. Thực tế, có những gia đình không những không làm tốt công tác bảo quản tư liệu mà tệ hơn họ còn không có sự đoàn kết, yêu thương, thậm chí tranh giành cả tác quyền. Còn với gia đình Lưu Quang Vũ- Xuân Quỳnh thì khác.
Tiến sĩ Lưu Khánh Thơ là người đã làm hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng Nhà nước cho Bố là nhà thơ – nhà biên kịch Lưu Quang Thuận, Giải thưởng Nhà nước cho chú ruột là Lưu Trùng Dương và Giải thưởng Hồ Chí Minh cho anh trai và chị dâu là Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh. Nếu không có sự cẩn trọng trong việc quản lý và triển khai tư liệu thì khó có thể làm được. Hay như nhà báo Lưu Quang Định – Tổng biên tập Báo Nông thôn ngay nay/Dân Việt, người em áp út của nhà thơ Lưu Quang Vũ đã phối hợp với Đài truyền hình Việt Nam và Nhà hát Tuổi Trẻ thực hiện một Đêm Thơ- Nhạc- Kịch quy mô, chuyên nghiệp và được chuẩn bị kỹ lưỡng từ cái giấy mời đẹp đẽ, thơm tho cũng đủ cho thấy gia đình họ dành tình cảm cho 2 tác giả Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh như thế nào, bởi nếu như chỉ chờ người đời đồng điệu, hay đương thời và hậu bối nhắc đến trong những dịp tưởng niệm thì sẽ chẳng bao giờ có được. Phải nói sức sống và sự lan tỏa Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh một phần do những người trong gia đình biết yêu quý và nâng niu đúng cách”.
|
Nhà phê bình văn học Ngô Thảo: “Nhiều người đề cập đến tính dự báo của kịch Lưu Quang Vũ nhưng tôi lại nghĩ tính dự báo đó nằm trong khâu tiếp nhận của mỗi người. Khi người nghệ sĩ tạo ra được một tác phẩm trọn vẹn thì ánh sáng nguyên chất của nó sẽ được đọc mới. Cho nên tính thời sự của hầu hết các tác phẩm của Lưu Quang Vũ là rất rõ. Song vượt qua tính thời sự chính là chất “ngọc” còn lại, để mỗi khi chúng ta nhấc lên sẽ thấy tỏa ra những điều mới mẻ. Xem lại “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”, “Nguồn sáng trong đời”, “Hoa cúc xanh trong đầm lầy”, “Ông vua hóa hổ”… chúng ta đều thấy ẩn sâu rất nhiều điều mà ngày hôm nay chúng ta nhận ra cuộc sống có những điều không phải như chúng ta đã từng gay gắt phê phán những vở kịch của Lưu Quang Vũ. Đã 30 năm, nhưng chúng ta vẫn nhớ đến Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh vì họ đã để lại cho chúng ta những viên ngọc thật. Viên ngọc thật thì bao giờ chúng ta cầm lên cũng nhìn thấy những ánh sáng óng ánh mới, nó mách bảo cho chúng ta những điều tốt đẹp của cuộc đời”. |
