Cách thức tiếp cận để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản ngày càng tăng

Ảnh minh họa. (Nguồn: tribuneindia.com)

Bộ Công an vừa có Báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn của Bộ trưởng Bộ Công an tại Phiên họp thứ 14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trong đó có nhóm vấn đề về: giải pháp ngăn chặn, xử lý nghiêm tội phạm công nghệ cao, đặc biệt là tình trạng đánh bạc, lừa đảo chiếm đoạt tài sản; tình trạng đưa tin không chính xác, phát tán các video phản cảm, độc hại trên mạng Internet; an toàn đối với hệ thống an ninh mạng quốc gia.

Nhiều thủ đoạn lừa đảo, chiếm đoạt tài sản

Báo cáo nêu rõ từ đầu năm 2022 đến nay, lực lượng an ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao toàn quốc đã phát hiện, khởi tố 474 vụ án, 1.071 bị can liên quan các loại tội phạm sử dụng công nghệ cao xâm phạm trật tự an toàn xã hội.

Nổi lên là tội phạm đánh bạc, lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, cho vay nặng lãi, tội phạm liên quan đến “tín dụng đen”…

Bên cạnh đó, xuất hiện một số băng nhóm do đối tượng là người nước ngoài cầm đầu tổ chức tấn công vào hệ thống ngân hàng; sử dụng các thiết bị giả trạm thu phát sóng di động (BTS) nhắn tin để đánh cắp thông tin, lừa đảo.

Về tội phạm lừa đảo, chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, mặc dù thủ đoạn không mới, song cách thức tiếp cận nạn nhân ngày càng tinh vi, chuyên nghiệp, với số lượng lớn bị hại tại nhiều địa phương trên cả nước.

Theo Bộ Công an, tội phạm này nổi lên với các thủ đoạn như: thông qua hoạt động của các sàn đầu tư chứng khoán, giao dịch vàng trên thị trường ngoại hối (forex), quyền chọn nhị phân (BO), giao dịch tiền “ảo”, vàng “ảo”, ngoại tệ “ảo,” dự án bất động sản… hoặc hoạt động kinh doanh đa cấp trái phép qua mạng để quảng cáo.

Cùng với đó là thủ đoạn đăng tin tuyển cộng tác viên bán hàng trực tuyến, nhận việc làm tại nhà, bỏ tiền tạm ứng hoặc thanh toán trước đơn hàng, sau đó được nhận tiền công cộng với lãi đơn hàng và tiền thưởng.

Tuy nhiên, sau khi thanh toán đơn hàng và đặt hàng, người lao động bị chiếm đoạt số tiền tạm ứng hoặc thanh toán đơn hàng…

Thủ đoạn khác là giả danh cơ quan Công an, Viện Kiểm sát, Tòa án gọi điện qua giao thức Internet (VoIP) để hăm dọa bị hại có liên quan đến các vụ án đang điều tra, yêu cầu bị hại chuyển tiền đến các tài khoản do các đối tượng chỉ định hoặc yêu cầu cung cấp mã OTP để xác thực chuyển tiền để kiểm tra, xác minh sau đó chiếm đoạt…

Trước tình hình đó, Bộ Công an đã chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương tăng cường nắm tình hình; chủ động phát hiện, ngăn chặn và đấu tranh với các loại tội phạm sử dụng công nghệ cao.

Bộ Công an phối hợp với các cơ quan báo chí, truyền thông trong nước xây dựng, đăng tải hàng trăm phóng sự cảnh báo về phương thức, thủ đoạn của tội phạm sử dụng công nghệ cao…

Phát tin giả, tin sai sự thật trên mạng xã hội đáng báo động

Tình trạng tán phát tin giả, tin sai sự thật trên Internet, mạng xã hội đáng báo động và đang diễn biến rất phức tạp, theo chiều hướng gia tăng.

Các đối tượng triệt để lợi dụng các tính năng của mạng xã hội để tuyên truyền, vu cáo, ý đồ kích động chống Đảng, Nhà nước, chính quyền các cấp, gây rối loạn về thông tin…

Thủ đoạn phổ biến tạo lập các tài khoản cá nhân mạng xã hội mạo danh lãnh đạo Đảng, Nhà nước, người đứng đầu chính quyền các cấp, mạo danh người nổi tiếng; chỉnh sửa các thông số kỹ thuật của tập tin thời gian để đăng tải tin giả, tin sai sự thật nhằm dẫn dắt dư luận; lợi dụng các sự kiện “nóng,” các “vấn đề thu hút sự quan tâm của xã hội” để tạo dựng thông tin giả mạo, đánh lừa dư luận.

“Tình trạng tràn lan các video có nội dung nhảm nhí, giật gân trên mạng xã hội nhằm lôi kéo người xem để kiếm tiền. Thậm chí, một số đối tượng tìm mọi cách để nổi tiếng trên mạng xã hội, kể cả việc thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, sản xuất các nội dung phản cảm, thiếu tính giáo dục, giả mạo thông tin, kích động bạo lực, bôi nhọ, nói xấu chính quyền…,” báo cáo nêu.

Trước tình hình trên, Bộ Công an đã chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương tăng cường theo dõi, rà quét thông tin trên mạng xã hội, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức trên địa bàn có hành vi phát tán các tin giả, phản động, xấu độc, vi phạm pháp luật.

Tuy nhiên, hiệu quả đấu tranh với hành vi đưa tin không chính xác, phát tán các video phản cảm, độc hại trên mạng Internet vẫn chưa tương xứng với thực trạng.

Nguyên nhân là do người sử dụng cho rằng, khi cung cấp, phát tán thông tin trên các nền tảng mạng xã hội của nước ngoài khó bị phát hiện danh tính, có tư tưởng “vô danh nên vô trách nhiệm,” không sợ bị xử lý nên tự do phát ngôn và không nghĩ đến hậu quả.

Người dân khó có căn cứ, cơ sở để xác định tin thật nếu cơ quan chức năng không kịp thời xác nhận nên tiếp tục phát tán theo cấp số nhân, nhất là những vấn đề “nóng” được nhiều người quan tâm, gây hoang mang trong xã hội…

Bộ Công an cho biết thời gian tới sẽ chủ động bám sát diễn biến tình hình, nhất là các vấn đề, vụ việc nhạy cảm, phức tạp có nguy cơ bị các đối tượng khai thác để tạo dựng, tán phát, chia sẻ thông tin giả mạo, tin sai sự thật; chủ động rà soát, đánh giá xác định đối tượng “nguồn tin trọng điểm” để đôn đốc, hướng dẫn, điều phối tổ chức truy tìm, đấu tranh, xử lý, xử phạt nghiêm minh với những hành vi cố tình đưa thông tin bịa đặt, sai sự thật lên mạng xã hội…

Phức tạp tình hình tấn công mạng để đánh cắp thông tin, dữ liệu

Về công tác quản lý nhà nước về an ninh mạng; vấn đề an toàn đối với hệ thống an ninh mạng quốc gia trong giai đoạn hiện nay, dưới sự chỉ đạo của Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ, Bộ Công an đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tích cực, chủ động triển khai nhiều chương trình, kế hoạch, giải pháp về công tác bảo đảm an ninh mạng, an toàn đối với hệ thống an ninh mạng quốc gia.

Tuy nhiên, tình hình an ninh mạng trong nước, an toàn đối với hệ thống an ninh mạng quốc gia tiếp tục diễn biến phức tạp, đặt ra nhiều khó khăn, thách thức trong công tác bảo đảm an ninh quốc gia, phòng chống tội phạm.

Ảnh minh họa. (Nguồn: iStock)

Nguy cơ mất an ninh, an toàn thông tin vẫn ở mức rất cao, đặc biệt tại một số cơ quan Trung ương của Đảng, Nhà nước, các tập đoàn tài chính, kinh tế lớn của Việt Nam.

Các nhóm tin tặc thường xuyên sử dụng các dòng mã độc nguy hiểm để tấn công, xâm nhập, chiếm đoạt thông tin, tài liệu bí mật nhà nước.

Tội phạm sử dụng công nghệ cao lợi dụng phần lớn các số nền tảng dịch vụ OTT (là giải pháp cung cấp nội dung như: hình ảnh, tin nhắn, gọi điện cho người dùng… trên Internet mà không một nhà cung cấp hoặc bất kỳ cơ quan nào có thể can thiệp), mạng xã hội, ứng dụng, dịch vụ công nghệ của các doanh nghiệp này để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Hoạt động trao đổi, mua bán trái phép thông tin, dữ liệu cá nhân trên không gian mạng diễn ra công khai.

Trên một số diễn đàn, các đối tượng thường xuyên trao đổi, chia sẻ phương thức, công cụ tấn công mạng để đánh cắp thông tin, dữ liệu của các cơ quan, tổ chức.

Theo Bộ Công an, nguyên nhân của tình trạng trên là do: hành lang pháp lý bảo đảm an ninh mạng, an toàn đối với hệ thống an ninh mạng quốc gia chưa hoàn thiện; chưa có cơ chế cho phép cơ quan chuyên trách bảo đảm an ninh mạng, an toàn đối với hệ thống an ninh mạng quốc gia phát huy tối đa khả năng tiếp cận, khai thác cơ sở dữ liệu, hạ tầng thông tin quốc gia phục vụ bảo vệ an ninh quốc gia, đảm bảo trật tự an toàn xã hội (như: xác minh tài khoản ngân hàng, ngăn chặn, phong tỏa tài khoản, tạm đình chỉ giao dịch, thu thập thông tin, dữ liệu tài khoản Internet, viễn thông có dấu hiệu vi phạm pháp luật…).

Bên cạnh đó, công tác phối hợp giữa các bộ, ban, ngành, địa phương, tổ chức chính trị-xã hội trong bảo đảm an toàn, an ninh mạng chưa thường xuyên, chặt chẽ, kịp thời, chưa đi vào thực chất mà nặng về hình thức; có tình trạng “khoán trắng” nhiệm vụ bảo vệ an ninh mạng cho cơ quan chuyên trách.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo quản lý nhà nước về lĩnh vực an ninh mạng tại một số cơ quan, đơn vị chưa được quan tâm đúng mức; công tác tự thanh tra, kiểm tra, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm còn chưa hiệu quả, triệt để và kịp thời.

Một số bất cập, hạn chế là nguyên nhân, điều kiện phát sinh các loại tội phạm trên lĩnh vực an ninh mạng chưa kịp thời được chỉ đạo, xử lý dứt điểm; một số lĩnh vực công nghệ mới chưa kịp thời được quản lý, tham mưu hoàn thiện hệ thống pháp luật, bị các đối tượng lợi dụng thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về an ninh mạng, an toàn đối với hệ thống an ninh mạng quốc gia, Bộ Công an tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp, làm tốt công tác nắm tình hình, dự báo để có giải pháp, chính sách kịp thời với những vấn đề thực tiễn mới phát sinh trong quản lý nhà nước về an ninh mạng.

Bên cạnh đó là tham mưu đẩy mạnh hoạt động của Ban Chỉ đạo “An toàn, an ninh mạng quốc gia,” hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành để giải quyết các vấn đề thực tiễn một cách cơ động, linh hoạt, đồng bộ, thống nhất và hiệu quả; tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án “Thế trận an ninh nhân dân trên không gian mạng,” phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân trong công tác bảo đảm an ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao;…

Bộ Công an tập trung tham mưu hoàn hiện hành lang pháp lý trên lĩnh vực an ninh mạng, an toàn đối với hệ thống an ninh mạng quốc gia.

Trước mắt, trọng tâm là đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ sớm ban hành một số nghị định, như: Nghị định bảo vệ dữ liệu cá nhân, Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trên lĩnh vực an ninh mạng…; nâng cao trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về an ninh mạng đủ phẩm chất, năng lực, gắn với việc triển khai Đề án “Đào tạo nguồn nhân lực an ninh mạng, giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030”.