Lê Thánh Tông là hoàng đế thứ năm của nhà Lê sơ. Lê Thánh Tông trị vì từ năm 1460-1497 là vị hoàng đế trị vì lâu nhất thời Lê sơ (38 năm) và cũng là một trong những vị hoàng đế cai trị trong thời kỳ hòa bình lâu nhất lịch sử phong kiến Việt Nam. Ông hầu như luôn được các nhà sử học và người dân xem là vị hiền đế tài đức hiếm có trong lịch sử dân tộc.
Trong thời kỳ cầm quyền của Lê Thánh Tông, nhà nước Đại Việt quật khởi mạnh mẽ thực sự, phát triển rực rỡ ở mọi phương diện kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục, quân sự và mở rộng đáng kể lãnh thổ sau nhiều cuộc chiến với các nước xung quanh như Chiêm Thành, Ai Lao và Bồn Man. Các thành tựu về nội trị và đối ngoại của Lê Thánh Tông đã đưa Đại Việt trở thành cường quốc lớn mạnh trong khu vực Đông Nam Á, cũng như đưa thời kỳ phong kiến, quân chủ chuyên chế Việt Nam đạt đến đỉnh cao, hoàng kim nhất của nó, trước và sau không có thời kỳ phong kiến nào đạt được sự thịnh vượng như thời này – thời kỳ Hồng Đức thịnh trị.
Minh họa: S.H
Là một minh quân nổi bật trong lịch sử, bên cạnh những thành tựu xây dựng trong thời gian trị vì, vì tầm ảnh hưởng và vai trò lớn lao của mình mà Lê Thánh Tông còn được huyền thoại hóa, bao phủ bởi những giai thoại lạ kỳ do người đời thêu dệt. Thậm chí có những câu chuyện tưởng chừng huyễn hoặc nhưng vẫn được sử sách chính thống chép lại khiến hư thực, đúng sai hòa lẫn càng làm cho con người của vị hoàng đế anh minh này thêm thú vị.
Một trong các câu chuyện như vậy được bộ sử lớn – “Đại Việt sử ký toàn thư” ghi lại là việc nhà vua làm thơ mà cầu được mưa. Chuyện xảy ra vào đầu năm Bính Thìn (1496) tại huyện Lương Giang, nay là huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa, trong dịp vua từ Thăng Long về quê bái yết lăng miếu tổ tiên và các vị tiên vương. Sách chép rằng: Mùa xuân, tháng 2, ngày mồng 4, vua ngự thuyền đi Đông Kinh bái yết các lăng tẩm. Ngày 11, làm lễ tấu cáo. Ngày 12, dựng cầu bến Tế Độ ở ngoài cửa Quang Đức. Vua viết sách Xuân vân thi tập. Ngày 14, trời không mưa, vua cầu đảo, tự tay viết các bài thơ trong thi tập của mình ra 4 tờ giấy, rồi sai Nguyễn Đôn dán trên tường đền thờ thần. Hôm ấy, canh một trời mưa nhỏ, đến canh năm mưa to, nước tràn trề. Vua đề thơ ở miếu Hoằng Hựu rằng: Cựu linh anh khi chấn dao thiên/Uy lực nghiêm đề tạo hóa quyền/Khấu vấn sơn linh năng nhuận vật/Thông vi cam vũ tác phong niên. Nghĩa là: Khí thiêng lừng lẫy dậy trời cao/Tạo hóa quyền uy nắm chắc sao/Sơn thần nếu biết nhuần muôn vật/Hãy tuôn mưa ngọt, lúa vàng trao.
Trước đó, vào năm Bính Thân (1476), vua Lê Thánh Tông cũng đã cầu đảo và làm một bài biểu cầu mưa, sách “Đại Việt sử ký toàn thư” cho biết như sau: Mùa hạ, tháng 4, hạn hán. Ngày 23, vua cầu đảo Hạo Thiên Thượng Đế là vì từ mùa đông tới mùa hạ ít mưa. Trong bài biểu cầu mưa đại lược viết: Kẻ không có đức, thần Lê mỗ xin dốc hết lòng chí thành, dâng lời kêu với đức Thái thượng khai thiên chấp phù ngự lịch hàm chân thể đạo hạo thiên chí tôn ngọc hoàng thượng đế bệ hạ: Nay từ mùa đông đến mùa hạ ít mưa, nắng suốt, việc dân vất vả. Người làm thợ, đi buôn không chỗ nương nhờ, kẻ cày ruộng chăn tằm hết bề trông ngóng. Chỉ vì thần không có đức, để đến nỗi trăm họ chịu tai ương. Bọn dân ngu nhớn nhác kêu thương, cơ hồ đến hết phương sinh sống. Vì thế, thần dám đâu không gõ cửa Đế đình để giãi tỏ lòng xót thương, để tâu bày niềm kinh sợ. Cúi xin ngài tha thứ cho tội lỗi, đổi tai họa thành điềm lành, ban cho mưa móc lớn, thấu khắp đến mọi nơi. Thần kính cẩn xin tâu lời cầu khẩn. Và vào buổi tối các ngày 22 và 23 đều có mưa nhỏ, đến tối ngày 24 được trận mưa rào đổ xuống như trút nước.
Lời bàn:
Ở đây xin không bàn tới việc có đúng Lê Thánh Tông có tài cầu mưa, mà chỉ đề cập tới tấm lòng của ông với xã tắc và trăm họ. Quả đúng như lời của ông đã khẳng định rằng: Việc đó, chính là do trẫm một lòng kính trời thương dân day dứt mãi không thôi nên may được ứng nghiệm tốt lành như thế. Theo sử cũ, Lê Thánh Tông là vị vua hết lòng chăm lo việc nước: mở khoa thi, kén chọn hiền tài, khuyến khích sản xuất nông nghiệp, mở mang ngành nghề, mở rộng giao lưu buôn bán, ban hành chế độ quân điền, coi trọng việc bảo vệ biên giới quốc gia. Và bản đồ biên giới quốc gia Đại Việt được hoàn thành dưới triều Lê Thánh Tông.
Vì vậy, sử sách từ xưa đến nay và nhiều nhà sử học sau này đánh giá Lê Thánh Tông là một trong những vị vua tài ba của lịch sử Việt Nam, là nhà văn hóa lớn và là người coi trọng người hiền tài. Về phương diện văn hóa, Lê Thánh Tông đã có công tạo lập cho thời đại nền văn hóa với một diện mạo riêng, khẳng định giai đoạn phát triển mới của lịch sử văn hóa dân tộc. Cùng với việc xây dựng thiết chế mới, Lê Thánh Tông đẩy mạnh phát triển giáo dục, đào tạo nhân tài. Lê Thánh Tông thực sự là nhà văn hóa lớn của dân tộc. Trên hết là tấm lòng ông, là ý thức và trách nhiệm của ông trước dân tộc và đất nước, nên ông có ước vọng và hoài bão là: Thiên Nam vạn cổ sơn hà tại (Trời Nam muôn thuở non sông vững).
Nguồn: baobinhphuoc.com.vn
